ระยะการฟื้นฟูผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง
ทุกคนคงเคยจะได้ยินกันมาบ่อยครั้งว่าโรคหลอดเลือดสมองตีบและแตก มีช่วงระยะการ ฟื้นฟู ที่เรียกว่าช่วง Golden period for stroke ซึ่งเป็นช่วงระยะเวลาทองในการฟื้นฟูของผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง ที่มีการ ฟื้นฟู ของระบบประสาทเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเป็นช่วงที่เหมาะกับการกระตุ้นการฝึกกิจกรรมต่างๆในชีวิตประจำวันตามปัญหาของผู้ป่วย แล้วเพื่อนๆสงสัยกันไหมครับว่า ที่จริงแล้ว Stroke มีกี่ระยะการ ฟื้นฟู ที่สำคัญ และแต่ละระยะการฟื้นฟูมีความสำคัญในการฟื้นฟูอย่างไรบ้างมารับชมไปพร้อมกันครับ
Stroke โรคหลอดเลือดสมองจะแบ่งเป็น 2 ช่วงระยะการ ฟื้นฟู ที่สำคัญ คือ
1.ช่วง Acute stroke – Subacute stroke หรือ ช่วง Stroke FAST track
2.ช่วง Golden period for stroke rehabilitation
3.ช่วง Chronic stroke หรือ ช่วงทรงตัว
ช่วงระยะการ ฟื้นฟู แรก หรือ Acute stroke ผู้ป่วยมักจะมาด้วยอาการ มุมปากเบี้ยว พูดไม่ชัด มีอาการชาอ่อนแรงแขนหรือขาครึ่งซีก โดยหากสังเกตเห็นอาการผิดปกติดังกล่าว ควรรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที เพื่อรับการรักษาทางการแพทย์ที่สำคัญ เช่น การฉีดยาสลายลิ่มเลือด หรือการให้ NSS ภายในระยะเวลาไม่เกิน 3 – 4.5 ชั่วโมง เพราะในระยะเวลาดังกล่าวการจับตัวกันของลิ่มเลือดยังไม่แข็งตัวเต็มที่จึงทำให้การใช้ยาเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุดเพื่อที่จะสามารถแก้ไขภาวะอุดตันของหลอดเลือดให้เลือดไหลกลับมาเลี้ยงสมองได้ทันเวลาและลดความเสี่ยงการสูญเสียการทำงานของสมองจากการขาดเลือดได้น้อยที่สุด ซึ่งการรักษาทางกายภาพบำบัดในช่วงการ ฟื้นฟู ระยะนี้ จะเน้นในเรื่องของการจัดท่าทางระบายเสมหะ การเคลื่อนย้ายตัวบนเตียงและการจัดท่านอน รวมถึงการยืดกล้ามเนื้อ เพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมา เช่น แผลกดทับ ปอดติดเชื้อและข้อติด
ช่วงระยะการ ฟื้นฟู ที่สอง หรือ Golden period for stroke rehabilitation คือช่วงระยะเวลาทองในการรักษา ฟื้นฟู เนื่องจากเป็นช่วงที่มีการฟื้นตัวและเกิดการซ่อมแซมและ ฟื้นฟู ของระบบประสาท ทำให้สมองฟื้นตัวกลับมาทำงานและสั่งการได้อย่างรวดเร็วส่งผลให้มีการทำงานของแขนขา มีการควบคุมการทำงานของลำตัว การรับความรู้สึกและการรับรู้สติ จะค่อยๆดีขึ้นโดยช่วงนี้จะเน้นไปที่การกระตุ้นให้เซลล์สมองกลับมาทำงาน เรียนรู้กระตุ้นการเคลื่อนไหวซ้ำๆอย่างถูกต้องและถูกวิธี โดยเน้นการทำกายภาพบำบัดควบคู่ไปกับการรักษา ฟื้นฟู ทางการแพทย์ โดยความสำคัญของการทำกายภาพบำบัดในช่วงนี้จะเน้นไปในการออกกำลังกาย เพื่อเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อและกระตุ้นการควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อมัดต่างๆ ร่วมกับการฝึกการทำกิจกรรมที่สอดคล้องกับปัญหาหลักของผู้ป่วยเช่นเป็น function เช่น การลุกนั่ง ยืน เดิน หรือ การหยิบจับสิ่งของต่างๆ
ช่วงระยะการ ฟื้นฟู ที่สาม หรือ ช่วงทรงตัว คือ ช่วงระยะเวลา 6 เดือนขึ้นไป นับตั้งแต่เกิดภาวะของโรคหลอดเลือดสมอง จะเป็นช่วงที่การฟื้นฟูและพัฒนาของผู้ป่วยเริ่มคงที่ การพัฒนาจะเป็นไปอย่างช้าๆ จึงต้องมีการดูแลรักษาหรือการทำกายภาพบำบัดอย่างต่อเนื่อง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ และคงความสามารถไว้ไม่ให้ลดน้อยลง
เห็นไหมครับว่าการฟื้นฟูแต่ละระยะของโรคหลอดเลือดสมองในแต่ละระยะ มีความสำคัญแค่ไหน ถ้าหากเราเข้าใจในเรื่องของระยะการฟื้นฟูของโรคหลอดเลือดสมองจะทำให้เราสามารถให้การดูแลผู้ป่วยได้อย่างถูกวิธี ซึ่งถ้าหากเรากระตุ้นการออกกำลังกาย การควบคุม รวมถึงการฝึกการทำกิจวัตรประจำวันอย่างๆบ่อยๆอย่างเหมาะสมจะส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้รวดเร็วมากขึ้น และยังป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆได้อย่างดี แต่ทั้งนั้นความไวในการฟื้นตัวของผู้ป่วยก็ขึ้นอยู่กับพยาธิสภาพ ความรุนแรงของโรคและภาวะแทรกซ้อนต่างๆของผู้ป่วยอีกด้วย
อ้างอิง
- REBRAIN ทีมนักกายภาพบำบัดเฉพาะทาง . Golden period for stroke ( 14 เมษายน 2020 )
2.พญ.สุภาณี ภูริสวัสดิ์พงศ์ .การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง Stroke rehabilitation and recoveryกลุ่มงานเวชกรรมฟื้นฟู รพ.เลย. ( 18 กันยายน 2019 )
3.กภ.อณุชัย พึ่งพระรัตนตรัย . ผู้ป่วย Stroke กับ Golden period ตอนที่1 เวลาทางของการฟื้นฟู. มหาวิทยาลัยมหิดล ศูนย์กายภาพบำบัด คณะกายภาพบำบัด. https://pt.mahidol.ac.th/knowledge/?p=1971. (22 กุมภาพันธ์ 2021 )
Restoration period Stroke patients
Everyone has probably heard often that cerebrovascular disease is ischemic and hemorrhagic. There is a recovery period called the Golden period for stroke, which is a golden period for the recovery of stroke patients. that has increased the recovery of the nervous system This is a period suitable for stimulating training in various activities in daily life according to the patient’s problems. So friends, are you wondering how many important stages of recovery a stroke actually has? And how important is each stage of rehabilitation? Let’s watch together.
Stroke: Stroke is divided into 2 important rehabilitation periods:
1.Acute stroke – Subacute stroke period or Stroke FAST track period
2.Golden period for stroke rehabilitation
3.Chronic stroke period or stability period
During the first rehabilitation period, or acute stroke, patients often present with crooked mouth corners, slurred speech, numbness, weakness in the arms or legs. If you notice such abnormal symptoms The patient should be rushed to the hospital immediately. To receive important medical treatment such as clot-dissolving injections or NSS within a period not exceeding 3 – 4.5 hours because during that time the blood clots have not fully solidified, making the use of medicine Go as efficiently as possible in order to be able to correct the blockage of blood vessels, allowing blood to flow back to the brain in time and minimizing the risk of loss of brain function from ischemia. which physical therapy treatment during this period of rehabilitation Emphasis will be placed on phlegm drainage postures.
