ฝึกยืน ฝึกเดิน ใช้อุปกรณ์อะไรบ้าง

          อุปกรณ์ ฝึกยืน ฝึกเดิน ทางกายภาพบำบัด เป็นอุปกรณ์ที่นำมาใช้ช่วยเพื่อฟื้นฟูและส่งเสริมความสามารถของร่างกายทั้งในเรื่องของอวัยวะ การทรงตัว และการเคลื่อนไหวต่างๆ โดยเครื่องมือในการใช้ทำกายภาพบำบัดนั้นมีหลากหลายชนิดที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งมีวิธีใช้และให้ผลการรักษาที่แตกต่างกันออกไป วันนี้เราจะนำเพื่อนๆไปทำความรู้จักและวิธีใช้อุปกรณ์ทางกายภาพบำบัดกันค่ะ

อุปกรณ์ช่วย ฝึกเดิน

อุปกรณ์ช่วย ฝึกเดิน เป็นเครื่องมือกายภาพบำบัดผู้ป่วยที่มีความบกพร่องในการควบคุมการทรงตัว การเดิน หรือมีภาวะอ่อนแรงของกล้ามเนื้อขา เพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยสามารถช่วยเหลือตนเองได้มากขึ้น ได้แก่

• ไม้ค้ำยันรักแร้ (Axillary crutches) เป็นไม้ค้ำยันมาตรฐานทั่วไปที่นิยมเลือกใช้ เป็นอุปกรณ์ช่วยเดินที่จะเปลี่ยนถ่ายน้ำหนักจากขาไปที่ส่วนบนของร่างกาย เป็นอุปกรณ์ที่สำคัญในผู้ป่วยที่ไม่สามารถเดินลงน้ำหนักได้เต็มที่หรือไม่สามารถเดินลงน้ำหนักได้ อาจใช้ในช่วงระยะสั้นๆระหว่างบาดเจ็บ เช่น กระดูกขาหัก ข้อเท้าแพลง เป็นต้น

วิธีการวัดความยาว

1. ให้ผู้ป่วย ยืนตรงในท่าที่ผ่อนคลาย แขนแนบข้างลำตัว
2. ให้ผู้ป่วยจับไม้ค้ำยันที่ต้องการวัด โดยที่ปลายไม้ที่สัมผัสพื้นนั้นอยู่ห่างจากเท้าเยื้องไปทางด้านหน้าและด้านข้างเป็นระยะ 4-6 นิ้ว โดยประมาณ
3. ในส่วนที่รองรับรักแร้จะอยู่ห่างจากรักแร้ประมาณ 1.5-2 นิ้ว หรือประมาณ 2-3 นิ้วมือสอดพอดีระหว่างรักแร้และไม้ค้ำยัน โดยที่ไม่แน่นจนเกินไป
4. ตำแหน่งมือจับไม้เท้าค้ำยันจะอยู่ระดับที่ทำให้ข้อศอกงอได้ประมาณ 25-30 องศา

รูปแบบการเดินด้วยการใช้ไม้เท้าค้ำยัน

1. การเดินด้วยไม้ค้ำยันแบบลงน้ำหนักบนเท้าข้างที่เจ็บได้บางส่วน (partial weight bearing)
   1. เตรียมพร้อมโดย ยืนลงน้ำหนักขาข้างที่ปกติร่วมกับมือจับไม้ค้ำยันลงน้ำหนักทั้ง 2 ข้าง ในขณะที่ไม้เท้าค้ำยันอยู่เยื้องทางด้านหน้าเล็กน้อย
   2. ยืนลงน้ำหนักขาข้างที่ปกติ มือทั้งสองข้างจับไม้ค้ำยันวางไปทางด้านหน้าประมาณ 1 ก้าว
   3. ก้าวขาข้างที่เจ็บไปทางด้านหน้าระดับเดียวกับที่ปลายไม้ค้ำยันวางอยู่ วางเท้าข้างที่เจ็บ ลงน้ำหนักเท้าข้างที่เจ็บ เท่าที่ทนได้ หรือตามคำแนะนำของนักกายภาพบำบัด
   4. ออกแรงกดไม้ค้ำยันถ่ายน้ำหนักไปที่มือกด ขณะเดียวกัน ก้าวเท้าข้างปกติตาม 
2. การเดินด้วยไม้ค้ำยันแบบหลีกเลี่ยงการลงน้ำหนักเท้าข้างเจ็บ (non-weight bearing)
   1. เตรียมพร้อมโดยยืนลงน้ำหนักบนขาข้างที่ปกติร่วมกับมือทั้งสองข้างกดลงน้ำหนักบริเวณมือจับไม้คำยัน ในขณะที่ไม้ค้ำยันอยู่เยื้องทางด้านหน้าเล็กน้อย
   2. ยืนลงน้ำหนักขาข้างที่ปกติ มือทั้งสองข้างจับไม้ค้ำยันวางไปทางด้านหน้าประมาณ 1 ก้าว ในขณะที่ยกขาข้างที่เจ็บลอยพ้นพื้น
   3. ออกแรงกดไม้ค้ำยันร่วมกับยกขาข้างที่ปกติไปวางทางด้านหน้า โดยให้เลยระดับที่ไม้ค้ำยันวางอยู่ ในขณะที่ยกขาข้างที่เจ็บลอยพ้นพื้น
   4. ยืนทรงตัวบนขาข้างที่ปกติให้มั่นคงและยกไม้ค้ำยันให้วางเยื้องไปทางด้านหน้าเล็กน้อย

• อุปกรณ์ช่วยเดินสี่ขา (Walker) เหมาะกับผู้สูงอายุที่มีความคล่องตัวในการเดินลดลง หรือ ผู้ที่มีความบกพร่องด้านการทรงตัวและการก้าวเดิน อุปกรณ์ชนิดนี้ให้ความมั่นคงสูง ช่วยลดการลงน้ำหนักของขาข้างที่บาดเจ็บได้

วิธีการใช้วอคเกอร์

1. ให้ผู้ป่วยยกวอคเกอร์ไปทางด้านหน้าแล้ววางให้ขาทั้ง 4 ลงพื้นในระยะทางที่ก้าวเท้าปกติของผู้ป่วย
2. ก้าวขาข้างที่เจ็บหรือข้างที่แย่กว่าเข้าไปให้ถึงกึ่งกลางของวอคเกอร์ แล้ววางเท้าให้ตรง
3. ออกแรงกดวอค์เกอร์ด้วยมือทั้งสองข้าง ลงน้ำหนักเท่าที่ไม่มีอาการเจ็บ จากนั้นจึงก้าวขาข้างดีตาม

• ไม้เท้าสามขา เป็นอุปกรณ์ช่วยเดินที่นิยมใช้ในกลุ่มผู้ป่วยโรคหลอดเลืดสมองที่มีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรงครึ่งซีก โดยการเลือกใช้ไม้เท้าขาเดียวหรือสามขานั้น ขึ้นอยู่กับว่าขามีแรงเยอะหรือน้อยขณะที่คนไข้ยืน หากยืนลงน้ำหนักขาข้างอ่อนแรงแล้วไม่ปลอดภัยยังมีการทรุดเข่า ควรใช้ไม้เท้าสามขา แต่หากคนไข้มีกำลังขาข้างอ่อนแรงที่แข็งแรงขึ้น ยืนถ่ายน้ำหนักไปแล้วยังสามารถทรงตัวดีแล้วยืนได้มั่นคงสามารถปรับมาใช้ไม้เท้าขาเดียวได้

วิธีการใช้ไม้เท้า

1. ยกไม้เท้าไปก่อน โดยไม้เท้าอยู่เฉียงจากนิ้วก้อยประมาณ 1 คืบ
2. ก้าวขาข้างอ่อนแรง จากนั้นถ่ายน้ำหนักมาลงขาข้างอ่อนแรงพร้อมกับกดไม้เท้าเล็กน้อย
3. ก้าวขาข้างมีแรงตาม

อุปกรณ์ช่วยฝึกยืน

• เตียงปรับยืน (tilt table) คืออุปกรณ์ที่ช่วยในการปรับความดันโลหิตตกเมื่อมีการปรับเปลี่ยนท่าทางเช่น จากท่านอนไปท่านั่งหรือจะท่านั่งไปท่ายืนทำให้คนไข้มีอาการหน้ามืดคล้ายจะเป็นลมตาลาย

วัตถุประสงค์ของการขึ้นเตียงปรับยืน

1. เพื่อช่วยในการปรับความดันโลหิตให้แก่ผู้ป่วยที่มีปัญหาทางด้านภาวะความดันต่ำในขณะการเปลี่ยนท่าทางเช่นผู้ป่วยติดเตียงผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

 

1. เพื่อเป็นการกระตุ้นการลงน้ำหนักที่บริเวณข้อสะโพก ข้อเข่าและข้อเท้า ให้แก่ผู้ป่วยโดยผู้ป่วยติดเตียงหรือผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
2. ช่วยยืดเหยียดกล้ามเนื้อโดยเฉพาะกล้ามเนื้อรยางค์ส่วนล่าง เช่น ต้นขาทางด้านหลัง น่อง กล้ามเนื้อก้น กล้ามเนื้อหลัง
3. ช่วยลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อรยางค์ส่วนล่างซึ่งทำให้ผู้ป่วยควบคุมการเคลื่อนไหวได้ดียิ่งขึ้น
4. ช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น ลดการคั่งค้างของเสมหะภายในปอด ลดการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ ลดการเกิดแผลกดทับ ลดภาวะปอดแฟบ เป็นต้น

อุปกรณ์บริหารร่างกาย

• รอก เป็นอุปกรณ์สำหรับฝึกบริหารร่างกาย โดยเฉพาะ แขน ขา สามารถเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อ เพิ่มความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมีการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ ผู้สูงอายุที่เคลื่อนไหวไม่สะดวก มักใช้ชีวิตอยู่บนเตียง คนที่มีปัญหาข้อไหล่ติดหรือต้องการป้องกันข้อไหล่ติด
• เครื่องแขวนออกกำลังกาย ( Suspension) เป็นอุปกรณ์กายภาพบำบัดที่จะช่วยออกกำลังกายแขนขาให้มีการขยับและกระตุ้นการทำงานให้กลับมาใช้ได้อีกครั้ง ได้แก่ อุปกรณ์พยุงข้อต่างๆ เช่น ที่พยุงเข่ากรณีเข่าเสื่อม ข้อเท้าพลิก พยุงเท้า กรณีข้อเท้าแพลง พยุงศอก กรณีเอ็นข้อศอกอักเสบ เป็นต้น

          อุปกรณ์ที่ใช้ในการฟื้นฟูทางกายภาพบำบัดมีมากมายหลากหลายอย่าง สามารถปรับใช้ได้ตามความเหมาะสม   และความต้องการของผู้ป่วย โดยสามารถปรึกษาแพทย์ หรือนักกายภาพบำบัดที่มีความเชี่ยวชาญ เพื่อให้สามารถนำอุปกรณ์ไปใช้ได้ตามความต้องการ เหมาะสม ตรงกับปัญหา และเกิดประโยชน์สูงสุดในการรักษา

 

อ่านบทความเพิ่มเติมที่นี่

FACEBOOK :: ReBRAIN

แหล่งอ้างอิง

1. Haff, G., & Triplett, N. T. (2016). Essentials of strength training and conditioning. Fourth edition. Champaign, IL: Human Kinetics.
2. ถนัดกิจ ทะนันไชย และคณะ. (2563). การออกแบบอุปกรณ์ช่วยพยุงเดินผู้สูงอายุตำบลบ้านดู่อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย. วารสารศิลปศาสตร มทร.กรุงเทพ. 2(1): 54-66.
3. ประเภทและความแตกต่างของอุปกรณ์ช่วยเดิน (Walking aids) [Internet]. tht.co.th [cited 2020 March 26]. Available from: https://www.tht.co.th/blog/Walkingaids/.

 

Practice standing, practice walking, what equipment do you use?

Physical therapy equipment It is a device used to help restore and promote the body’s abilities in terms of organs, balance, and various movements. There are many different types of physical therapy tools used. There are different methods of use and treatment results. Today we will take friends to get to know and how to use physical therapy equipment.

Walking training equipment

Walking training equipment is a physical therapy tool for patients who have impaired balance control, walking, or have weakness in their leg muscles. To encourage patients to be able to help themselves more, including:

Axillary crutches are standard crutches that are commonly used. It is a walking aid that shifts weight from the legs to the upper part of the body. It is an important device for patients who are unable to walk with full weight on or who are unable to walk with weight on. May be used for a short period of time during an injury such as a broken leg bone, sprained ankle, etc.