ปวดสะโพก ร้าวลงขา อันตรายใกล้ตัว
ปวดสะโพก ร้าวลงขา ในปัจจุบันนี้อาการปวดสะโพกร้าวลงขา เป็นอาการที่พบได้บ่อยในบุคคลที่นั่งทำงานเป็นระยะเวลานาน มีการ ทำกิจวัตรประจำวันที่ต้องยกของหนัก มีการเคลื่อนไหวของลำตัวในลักษณะที่ไม่ถูกต้อง มีภาวะอ้วน หรือสตรีตั้ง ครรภ์ อาการปวดจะเริ่มจากบริเวณหลังส่วนล่างซีกใดซีกหนึ่งและไล่ลงมายังสะโพก ก้น ต้นขาด้านหลัง น่อง และ อาจร้าวไปถึงบริเวณข้อเท้าและนิ้วหัวแม่เท้าได้ โดยในบางรายอาจจะมีอาการชา รู้สึกเสียวซ่า บริเวณเท้าและนิ้ว หัวแม่เท้าร่วมด้วย ความผิดปกติที่ปรากฏนี้มีชื่อเรียกทางการแพทย์ว่า “ไซอาติกา (Sciatica)” หรือที่เรียกกัน ทั่วไปว่า “โรคปวดสะโพกร้าวลงขา”
ไซอาติกา คือ อะไร
เส้นประสาทไซอาติกา(Sciatic nerve) เป็นเส้นประสาทที่ยาวที่สุดในร่างกายของมนุษย์ ซึ่งเกิด จากการรวมตัว ของเส้นประสาทที่ออกจากกระดูกสันหลัง ส่วนเอว 5 เส้นมาเชื่อมรวมกันในบริเวณกระดูกเชิงกราน เส้นประสาทนี้ เริ่มต้นจากสะโพกหรือกระดูกเชิงกรานไป ควบคุมและหล่อเลี้ยงกล้ามเนื้อต่างๆ และรวมทั้งข้อต่างๆ ที่ต้นขา เข่า น่อง เท้า และนิ้วเท้า การรักษาเพื่อบรรเทาอาการปวด
1.การประคบร้อน ประคบเย็น เพื่อลดอาการอักเสบ
2.การให้ยากลุ่ม NSAIDs เพื่อลดอาการอักเสบ ยาคลายกล้ามเนื้อ (muscle relaxant) เพื่อทำให้กล้ามเนื้อคลาย ตัว หรือ ยากลุ่มกันชัก (anticonvulsant) และยาต้านเศร้า (antidepressant) เพื่อรักษาอาการปวดจากการที่มี กระแสประสาทผิดปกติ (neuropathic pain) 3.การยืดเหยียดกล้ามเนื้อกล้ามเนื้อพิริฟอร์มิสและกล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง เพื่อบรรเทาอาการเกร็งตัวของกล้าม เนื้อ
4.การรักษาทางกายภาพบำบัด
5.การให้ความรู้แก่ผู้ป่วยในการรักษาท่าทางของร่างกายให้ถูกต้อง
6.การผ่าตัด
การทำกายภาพเพื่อรักษา
ท่าที่ 1 . นอนหงาย ขาข้างหนึ่งวางราบกับพื้น
ขาอีกข้างหนึ่งงอเข่า งอสะโพก มือทั้งสองข้างกอดบริเวณเข่า ค่อยๆ ดึงเข่าชิดหน้าอก จนรู้สึกตึงบริเวณหลังและ สะโพก ค้างไว้นับ 1-10 ค่อยวางขาลง ทำซ้ำ 10-20 ครั้ง
ท่าที่ 2 . นอนหงายขาข้างหนึ่งวางราบกับพื้น
ขาอีกข้างหนึ่ง งอเข่า งอสะโพก มือข้างหนึ่งกางไว้ 90 องศา มืออีกข้างจับที่เข่าข้างที่งอค่อยๆ บิดสะโพกช้าๆ จน รู้สึกตึงบริเวณหลังและสะโพกค้างไว้นับ 1-10 ค่อยวางขาลง ทำซ้ำ 10-20 ครั้ง
ท่าที่ 3. นอนหงาย ขาข้างหนึ่งงอเข่า งอสะโพก ขาอีกข้างหนึ่งงอเป็นรูปเลขสี่ โดยวางขาข้างที่งอเป็นเลข4ไว้ บริเวณ เข่าของขาอีกข้างหนึ่ง สอดมือทั้งสองข้างกอดบริเวณเข่า ค่อยๆ ดึงเข่าชิดหน้าอก จนรู้สึกตึงบริเวณหลัง และสะโพก ค้างไว้นับ 1-10 ค่อยวางขาลง ทำซ้ำ 10-20 ครั้ง
ท่าที่ 4. นอนหงาย ขาข้างหนึ่งงอเข่า งอสะโพก เท้าวางแนบพื้น ขาอีกข้างหนึ่งงอข้อสะโพกขึ้นมา โดยเหยียดเข่าตึงมือทั้งสองข้างกอดบริเวณต้นต้นขาด้านหลังค่อยๆดึงขาขึ้นสูง จนรู้สึกตึงบริเวณสะโพกและต้น ขาด้านหลัง ค้างไว้นับ 1-10 ค่อยวางขาลง ทำซ้ำ 10-20 ครั้ง
อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยหลายรายพบว่าอาการปวดที่ปรากฏเกิดจากการบาดเจ็บหรือการอักเสบของกล้าม เนื้อพิริฟอร์มิส เนื่องจากการนั่งเป็นระยะเวลานาน การใส่สิ่งของบริเวณกระเป๋ากางเกงด้านหลัง หรือการใช้งาน กล้ามเนื้อมัดนี้มากเกินไปซึ่งพบได้ในนักวิ่ง การบาดเจ็บและอักเสบของกล้ามเนื้อส่งผลให้กล้ามเนื้อมีอาการบวม เกิดการหดเกร็ง จึงกดหนีบเส้นประสาทไซอาติกซึ่งวางตัวอยู่หน้าต่อกล้ามเนื้อได้ โดยผู้ป่วยที่มีอาการปวดจาก กล้ามเนื้อพิริฟอร์มิสจะมีอาการปวดเรื้อรังบริเวณก้นและสะโพก ปวดขณะเดินขึ้นบันได ปวดหลังจากตื่นนอน ปวด เมื่อนั่งเป็นระยะเวลานาน และอาการปวดบริเวณบริเวณก้นจะแย่ลงเมื่อมีการเคลื่อนไหวของข้อสะโพกร่วมด้วย จะ เห็นได้ว่าไซอาติกาสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนั้นการตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงจึงมีความจำเป็น อย่างมากสำหรับการให้การรักษาที่ถูกต้องและตรงจุด
แหล่งอ้างอิง
Ropper AH, Zafonte RD. Sciatica. N Engl J Med. 2015;372(13):1240-8.
Ostelo RW. Physiotherapy management of sciatica. J Physiother. 2020;66(2):83-8.
Cass SP. Piriformis syndrome: a cause of nondiscogenic sciatica. Curr Sports Med Rep. 2015;14(1):41-4.
Davis D, Maini K, Vasudevan A. Sciatica. [Updated 2020 Nov 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/ NBK507908
Cleveland clinic. Sciatica [Internet]. [cited 2020 Dec 18]. Available from: https:// my.clevelandclinic.org/health/diseases/12792-sciatica