ซึมเศร้า ในผู้สูงอายุ อันตรายที่ไม่ควรมองข้าม
ผู้สูงอายุในความหมายมักหมายถึงผู้มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป โดยส่วนมากจะพบกับปัญหาทางร่างกายหลากหลายรูปแบบ ทั้งการมีโรคประจำตัวเช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคหัวใจ หรืออาการเจ็บปวดอื่น รวมถึงอาการปวดเมื่อยตามเนื้อตัวง่ายกว่าปกติ ตลอดจนพฤติกรรมที่ต้องเปลี่ยนไปจากทำอะไรได้ กลับกลายเป็นทำไม่ได้เหมือนแต่ก่อน ปัจจัยต่างๆเหล่านี้อาจจะเป็นสิ่งที่ดูเล็กน้อย แต่รู้หรือไม่ว่าอาจจะทำให้ผู้สูงอายุเกิดภาวะ ซึมเศร้า ขึ้นได้
โรค ซึมเศร้า ในผู้สูงอายุ อาจเกิดได้จากหลายปัจจัยด้วยกันยกตัวอย่างเช่น พันธุกรรม นิสัย สภาพแวดล้อมในการใช้ชีวิต ความเอาใจใส่ของคนใกล้ตัว เป็นต้น ซึ่งหากแบ่งสาเหตุของโรค ซึมเศร้า ง่ายๆ จะแบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือ
1. ด้านร่างกาย
– ผู้ป่วยโรคเรื้อรังเช่น เบาหวาน ความดัน ไขมันในเลือด โรคหลอดเลือดหัวใจ สมอง ไตวายเรื้อรัง จะเกิดภาวะซึมเศร้าได้ง่าย
– ผู้ป่วยที่เป็นโรครุนแรงเช่น มะเร็ง หรือโรคที่ทำให้พิการ หรือมีอาการปวดเรื้อรังที่คุมไม่ได้
– ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม โรคพากินสัน หรือมีภาวะสมองฝ่อก่อนวัย ส่งผลต่อการควบคุมอารมณ์ ตอบสนองช้ากว่าปกติ เฉื่อยชา ไม่อยากทำอะไร ความจำแย่ลง
– ดื่มแอลกอฮอล์มาก
– ขาดฮอร์โมนไทรอยด์ หรือวิตามิน B12, Folate
2. ด้านจิตใจ– การสูญเสียคู่ชีวิต คนในครอบครัว หรือสัตว์เลี้ยงที่รัก
– การสูญเสียสถานะทางครอบครัว หรือสังคม
– การไม่สามารถปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงในชีวิตได้
– ปัญหาทางการเงิน และการเข้าถึงบริการต่างๆ อันเป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต
อาการเสี่ยงต่อการเป็นโรค ซึมเศร้า
1. มีอารมณ์เปลี่ยนแปลงไป จากคนที่อารมณ์ดีเป็นคนที่หงุดหงิดง่าย ไม่มีเหตุผล ขี้บ่น ทำกิจกรรมที่ชอบลดลง
2. รู้สึกตัวเองไม่มีคุณค่า เบื่อชีวิต พูดน้อยลง เบื่ออาหาร บางครั้งอาจไม่ยอมกินยา น้ำหนักลดลง
3. นอนไม่หลับ หลับๆตื่นๆ ตื่นกลางดึก
4. ความจำไม่ดี สมาธิจดจ่อลดลง
5. มีความคิดไม่อยากอยู่ อยากทำร้ายตัวเอง ทำอะไรช้าลง มีอาการอ่อนเพลียโดยไม่มีสาเหตุ
วิธีรักษา
1. รักษาทางด้านจิตใจ เป็นการรักษาเพื่อสร้างความเข้าใจให้กับผู้สูงอายุ โดยเข้าพูดคุยปรึกษากับจิตแพทย์ เพื่อปรับวิธีคิด ปรับทัศนคติให้คิดในแง่บวกมากขึ้น เพื่อปรับเปลี่ยนมุมมองให้ยอมรับสิ่งใหม่ๆมากขึ้น
2. การรักษาโดยการใช้ยา การรักษาด้วยยาจะให้ผลเร็ว แต่ต้องระวังผลข้างเคียงอื่นๆ เพราะว่ารักษาโรค ซึมเศร้า มีหลายกลุ่ม ต้องได้รับคำแนะนำจากแพทย์เฉพาะทางเท่านั้น หากซื้อยามาลองทานเองอาจเกิดอันตรายได้
วิธีการปฏิบัติตัวต่อผู้สูงอายุที่มีภาวะ ซึมเศร้า
1. เอาใจใส่ดูแลให้มากขึ้น ด้วยการพูดคุยทำความเข้าใจความรู้สึกของผู้สูงอายุให้มากขึ้น
2. เก็บของมีคม สารพิษ หรือของที่อาจทำให้เกิดอันตรายแก่ร่างกายต่างๆ ให้ห่างจากผู้สูงอายุที่มีภาวะ ซึมเศร้า
3. ไม่ทิ้งผู้สูงอายุดังกล่าวไว้เพียงลำพังต้องมีคนคอยดูแลอยู่เสมอ
4. ไม่ปรับเพิ่มหรือลดยาเอง
5. หมั่นพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอ
วิธีประเมินภาวะ ซึมเศร้า เบื้องต้นอย่างง่ายจะใช้แบบประเมิน แบบสอบถามสุขภาพผู้ป่วย (Patient Health Questionnaire: PHQ-9) หากมีความเสี่ยงจึงเข้าพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยอย่างละเอียดต่อไป
แบบสอบถามสุขภาพผู้ป่วย (Patient Health Questionnaire: PHQ-9)
(แหล่งที่มา: https://www.vimut.com/article/เช็คภาวะซึมเศร้า)
ผู้สูงอายุมีปัจจัยมากมายที่ส่งผลให้เกิดภาวะซึมเศร้า และมักมีอาการโดยลูกหลานไม่ได้ทันระวัง การสังเกตอาการ การให้ความเอาใจใส่กับผู้สูงอายุจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดภาวะซึมเศร้าที่จะเกิดขึ้น หรือป้องกันปัญหาต่างๆที่จะตามมาในภายหลังได้
แหล่งอ้างอิง
1. สินศักดิ์ชนม์ อุ่นพรมมี. Prevalence and Factors Associated with Depression in the Elderly: A Systematic Review. วารสารศูนย์อนามัยที่9: วารสารส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม. 2021; 15(37).
2. Grover S, Malhotra N. Depression in eldery: A review of Indian research. Journal of Geriatric Mental Health, 2015; 2(1): 4.
3. Pocklington C. Review Article Depression in older adults. British Jornal of Medical Practioners. 2017; 10(1).
4. Vimut Hospital. 2021. เช็กอาการ…แบบนี้ใช่ซึมเศร้าไหม กับแบบทดสอบภาวะซึมเศร้า 9 ข้อ, สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม 2566. จาก https://www.vimut.com/article/เช็คภาวะซึมเศร้า
Depression in the elderly is a danger that should not be overlooked.
The definition of the elderly usually refers to people over 60 years of age, most of whom will encounter a variety of physical problems. including having congenital diseases such as diabetes, high blood pressure Hyperlipidemia, heart disease, or another painful condition Including body aches and pains easier than usual as well as the behavior that must be changed from being able to do anything turned out to be unable to do as before These factors may seem trivial. But did you know that it may cause depression in the elderly?