เตรียมตัวและรับมืออย่างไรก่อนและหลัง ผ่าตัดหัวใจ
พูดถึงการผ่าตัดแล้วหลายๆ คนคงนึกถึงความน่ากลัว ความเสี่ยงต่างๆ ที่จะตามมา โดยเฉพาะการ ผ่าตัดหัวใจ ที่ถือเป็นการผ่าตัดใหญ่ใช่ไหมละคะ แต่ในปัจจุบันการผ่าตัดนั้นไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด เพราะเนื่องจากเทคโนโลยีที่ทันสมัยขึ้น ทำให้การผ่าตัดนั้นเกิดอัตราความผิดพลาดได้น้อยมาก วันนี้ทาง ReBRAIN จะมาแนะนำวิธีการเตรียมตัวก่อนผ่าตัด และการรับมือหลังจากผ่าตัดกัน
เป็นที่ทราบกันดีว่าการผ่าตัดหัวใจนั้นเป็นการผ่าตัดใหญ่ และในการผ่าตัดนั้นผู้ป่วยจะได้รับยาสลบ และใส่เครื่องช่วยหายใจ ซึ่งจะทำให้การทำงานของระบบหายใจลดลง ส่งผลให้เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่อระบบหายใจและปอดหลังผ่าตัดได้มาก โดยอุบัติการณ์การเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ปอดหลังการผ่าตัดอยู่ระหว่าง 20%-95% ขึ้นอยู่กับประเภทของการผ่าตัดหัวใจในแต่ละส่วน เช่น หลังจากผ่าตัดจะมีแผลขาดใหญ่ทำให้เกิดการไอไม่มีประสิทธิภาพ ทำให้เสมหะคั่งค้างเกิดการติดเชื้อได้ง่าย เป็นต้น จึงเป็นเหตุผลที่ต้องมีการเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดและรับมือหลังการผ่าตัดโดยนักกายภาพบำบัดจะเป็นผู้ดูและและให้คำแนะนำในส่วนนี้
โดยวัตถุประสงค์ของการเตรียมตัวก่อนผ่าตัดนั้นมีดังนี้
1.เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดความมั่นใจและลดความกลัวก่อนการได้รับการผ่าตัด
2.เพื่อเตรียมความพร้อมให้มีการระบายอากาศที่เพียงพอ
3.เพื่อกำจัดเสมหะออกก่อนที่จะมีการผ่าตัด
4.เพื่อสร้างความทนทานต่อการออกกำลังกาย
5.เพื่อลดระยะเวลาการอยู่ในโรงพยาบาล
6.เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัด
คำแนะนำก่อนเข้ารับการผ่าตัด
1.เทคนิคในการกำจัดเสมหะหลังผ่าตัด เช่น ให้ใช้ผ้าประคองหรือกอดหมอนเวลาไอเสมอ การจัดท่าระบายเสมหะ เป็นต้น
2.เทคนิคการเพิ่มปริมาตรปอด โดยการหายใจให้เกิดการเคลื่อนตัวของกระบังลม และการขยายตัวของปอดให้ได้มากที่สุด
3.การให้ความรู้แก่ผู้ป่วย เช่น ความรู้เกี่ยวกับโรค วิธีผ่าตัด ตำแหน่งของแผล (กลางหน้าอก) อธิบายภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นหลังผ่าตัด ทำความเข้าใจถึงระยะฟื้นตัว งดกิจกรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นหลังผ่าตัด
จนกว่าผู้ป่วยจะพักฟื้นประมาณ 7-10 วัน อธิบายสภาพแวดล้อมและการดูแลตัวเองหลังการผ่าตัด
คำแนะนำหลังการผ่าตัด
จะเป็นการทบทวนโปรแกรมก่อนการผ่าตัดที่เคยให้ไว้กับผู้ป่วย แต่ก็จะต้องมีการประเมินผู้ป่วยก่อน เพื่อพิจารณาข้อห้าม ข้อควรระวังที่อาจส่งผลต่อผู้ป่วย และอธิบายให้ญาติและผู้ป่วย เข้าใจถึงความจำเป็นที่ต้องรีบเคลื่อนย้ายตัวเพื่อลดภาวะแทรกซ้อน แนะนำให้ผู้ป่วยมีการลุกขึ้นนั่งตั้งแต่วันแรกของการผ่าตัด แล้วค่อยๆ เพิ่มกิจกรรมต่างๆ เช่น การพลิกตะแคงตัว การลุกขึ้นยืน เดิน
ความสำคัญอื่นๆ ที่ควรรู้หลังผ่าตัดหัวใจ
1.การสมานของกระดูกหน้าอก (Sternum) ปกติใช้เวลามากกว่า 6 สัปดาห์ (บางราย 2-3 เดือน)
2.ในช่วง 6 สัปดาห์แรก
– ให้ผู้ป่วยใช้ผ้าประคองบริเวณแผลหรือกอดหมอนขณะไอเสมอ
–ห้าม!! นำมือวางไว้ท้ายทอยทั้งสองข้างแล้วทำท่าแอ่นอก
–ห้าม!! ยกของหรือผลักของที่มีน้ำหนักมากกว่า 7 กิโลกรัม
–ห้าม!! ขับรถยนต์ หรือขี่รถจักรยานยนต์ (นั่งซ้อนท้ายได้) จนกว่ากระดูกจะสมานกันดี
โดยปกติหากหลังผ่าตัดหัวใจและหลอดเลือดไม่มีข้อห้ามใดๆ และมีสัญญาณชีพที่ดี นักกายภาพบำบัดจะเข้ามาดูแลและกระตุ้นการเคลื่อนไหวให้ผู้ป่วยจะสามารถลุกขึ้นยืนได้ในวันที่ 2
และสามารถเดินได้ในวันที่ 3 และก่อนกลับบ้านควรได้รับการฟื้นฟูจนกระทั่งเดินบนพื้นราบได้ไม่น้อยกว่า 150 เมตร หรือขึ้น-ลงบันไดได้ 1 ชั้น (10-15 ขั้น) การผ่าตัดไม่น่ากลัวอย่างที่คิด
ซึ่งหากเรารู้วิธีรับมือและจัดการก็จะช่วยทำให้ออกจากโรงพยาบาลและกลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติเร็วยิ่งขึ้น
ที่มา
-Arcêncio L, Souza MD, Bortolin BS, Fernandes AC. Pre-and postoperative care in cardiothoracic surgery: a physiotherapeutic approach. Rev Bras Cir Cardiovasc. Jul-Sep 2008;23(3):400-10.
-Hulzebos EHJ, Smit Y, Helders PPJM, van Meeteren NLU. Preoperative physical therapy for elective cardiac surgery patients. Cochrane Database of Systematic Reviews 2012, Issue 11.