อุปกรณ์มือสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มี อาการเกร็ง
ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง เป็นความผิดปกติที่พบได้บ่อย ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ภาวะกล้ามเนื้อ หดเกร็งเป็นความผิดปกติของระบบประสาทสั่งการ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มอาการเซลล์ประสาทสั่งการส่วนบน ประกอบไปด้วยกลุ่มอาการทางบวกและทางลบ ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง เป็นกลุ่มอาการทางบวก ทำให้มีการทำงานของกล้ามเนื้อมากกว่าปกติ โดยไปเพิ่มความไวของการตอบสนองรีเฟล็กซ์ ดึงยืดกล้ามเนื้อ ทำให้ความตึงตัวของกล้ามเนื้อมากขึ้น เมื่อมีความตึงตัวมากขึ้นทำให้มีการทำงานของกล้ามเนื้องอร่วมกัน และกล้ามเนื้อเหยียดหลายมัดร่วมกัน ซึ่งความผิดปกติของกล้ามเนื้องอจะพบได้เป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะบริเวณแขนและมือ ถ้าผู้ป่วยอยู่ในท่านั้นนานๆ โดยไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้องจะส่งผลให้เกิดความผิดรูปของข้อต่อ ข้อยึดติดของ อาการเกร็ง
การรักษาผู้ป่วยภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง
การรักษาทางการแพทย์
1.การใช้ยาลดเกร็ง รับประทาน จะมีความเหมาะสมกับผู้ป่วยที่มีอาการเกร็งทั่วตัว แต่มีผลข้างเคียงอาจทำให้กล้ามเนื้อส่วนที่ดีอ่อนแรง
2.การใช้ยาลดเกร็งชนิดฉีดเฉพาะที่เหมาะกับผู้ป่วยที่มีภาวะหดเกร็งเฉพาะส่วน
3.การให้ยาลดเกร็งผ่านทางเยื่อหุ้มไขสันหลัง
4.การผ่าตัด
การรักษาทางกายภาพบำบัดช่วยลดภาวะอาการเกร็ง
1.การออกกำลังกายยืดเหยียดกล้ามเนื้อ
-การยืดเหยียดเอ็นและกล้ามเนื้อสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงมีเอ็นหดรั้งร่วมด้วยจะทำการยืดแบบ Neurophysiologic ซึ่งจะทำการกางนิ้วหัวแม่มือที่เกร็งออกร่วมกับการเหยียด ค้างจดสุดพิสัยข้อจะทำให้ยืดนิ้วอื่นออกได้ง่ายขึ้น
-การยืดเหยียดเอ็นและกล้ามเนื้อสำหรับผู้ป่วยที่อาการไม่รุนแรง เป็นการยืดเหยียดแบบ Orthopedic เป็นการยืดเหยียดนิ้วมือที่หดเกร็งออกทั้ง 5 นิ้ว ในทิศทางตรงกันข้าม อย่างช้าๆ ซึ่งวิธีการนี้มักใช้ร่วมกับอุปกรณ์ดาม Splint ซึ่งเป็นอุปกรณ์เสริม ที่นำมาช่วยประคองและยืดเหยียดกล้ามเนื้อที่หดเกร็งค้างไว้โดยเฉพาะบริเวณ นิ้วมือและข้อมือ
การใช้อุปกรณ์ดาม (Splint )
หลักในการทำอุปกรณ์ดามจะใช้หลักการของการออกแบบทางชีวกลศาสตร์ ที่มีการจัดการวางท่าข้อมือและนิ้วมือให้มีความตังตัวของกล้ามเนื้อที่เหมาะสมทำให้เกิดความสมดุลของความยาวของกล้ามเนื้อในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง ได้มีการนำหลักการด้านพัฒนาการระบบประสาทที่นำการจัดท่าของมือให้อยู่ในท่าพัก
อุปกรณ์ดามมีดังนี้
- Dorsal hand splint: เป็นอุปกรณ์ดามที่อยู่ ด้านบน (Dorsal surface) ของแขน ประคองให้ข้อนิ้ว มือและข้อมืออยู่ในท่าต้านกับ Flexor synergy โดย ข้อมือกระดกขึ้นประมาณ 15–20 องศา (Neutral) ข้อ นิ้วมืออยู่ในท่างอเล็กน้อย (Slightly flexion) นิ้วหัวแม่ มืออยู่ในท่า Abduction
- Conical/Roll hand splint: เป็นอุปกรณ์ ดามที่ส่วนปลายม้วนเข้ามาลักษณะคล้ายการกำโคน หรือทรงกระบอก เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการเกร็ง ที่นิ้วมือค่อนข้างมาก (การยืดเหยียดนิ้วในผู้ป่วยที่มีภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งในระดับที่มากนั้นอาจทำให้ เกิดอันตรายต่อกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นได้) ตัวอุปกรณ์ ดามวางด้านบนของแขน ข้อมือกระดก 15–20 องศา นิ้วมืออยู่ในท่ากำทรงกระบอก ซึ่งความกว้างของทรงกระบอกขึ้นอยู่กับระดับอาการเกร็งของผู้ป่วยส่วนนิ้วหัวแม่มือวางในลักษณะ Opposition หรือในท่ากำมือ
- Anti-spastic/Stretching splint: เป็นอุปกรณ์ ดามที่ช่วยกางนิ้วออกคล้ายพัด จะใช้ในผู้ป่วยที่นิ้วมือ เกร็งเบียดกันต้องการยืดแบบแยกนิ้ว ข้อมือกระดก ขึ้น 15–20 องศา ในส่วนที่เป็นพัดรองรับข้อนิ้วมือโดย อาจจัดให้อยู่ในท่าเหยียดตรง(Fullyextension) หรืองอเล็กน้อย (Slightlyflexion) แล้วแต่ระดับการเกร็งของนิ้วมือและอาจทำเป็นร่องเพื่อให้วางนิ้วได้สะดวกไม่เลื่อนไปมา หรือติดสายรัดแต่ละนิ้วเพิ่มได้
- Soft splint: เป็นอุปกรณ์ดามที่ทำจากวัสดุ นิ่ม จัดท่าให้ผู้ป่วยอยู่ในท่ากำมือเล็กน้อย (Slightly flexion) นิ้วหัวแม่มืออยู่ในท่า Abduction และยังสามารถช่วยให้ผู้ป่วยแบมือได้ (Hand opening)
ข้อดีและข้อเสียของการใช้อุปกรณ์ดามนิ้วมือ
ข้อดี
1.ป้องกันการติดแข็งและการผิดรูปของข้อต่อ
2.เพิ่มช่วงการเคลื่อนไหวของพิสัยข้อมือและข้อนิ้วมือ
ข้อเสีย
1.แรงกดของอุปกรณ์ดามจะไปกระตุ้นความเจ็บปวดขณะใส่
2.มีผลต่อการเพิ่มปฏิกิริยาของระบบประสาท
3.รบกวนการนอนหลับ
Treatment of patients with spasticity
medical treatment
1. Taking oral antispasmodic drugs will be appropriate for patients with spasms all over the body. But there are side effects that may cause weakness in the good muscles.
2. The use of topical injectable spasmodic drugs is suitable for patients with localized spasticity.
3. Medication to reduce spasms through the spinal cord.
4. Surgery
Physical therapy helps to reduce spasticity.
1. Stretching exercises
– Stretching of ligaments and muscles for patients with severe symptoms with tendon contractures will be stretched. Neurophysiologic This will spread the tensed thumb in conjunction with stretching. Holding the joint to the end will make it easier to extend the other finger.
– Stretching of tendons and muscles for patients with mild symptoms This is an orthopedic stretch, which involves slowly stretching all five contracted fingers in opposite directions, often used in conjunction with an optional Splint welt. that is used to help support and stretch the muscles that are contracted, especially in the area fingers and wrists
เอกสารอ้างอิง
- บทความ อุปกรณ์ดามสำหรับผู้ที่มีภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งจากโรคหลอดเลือดสมอง ปีที่ 13 ฉบับที่ 4 ต.ค