ผู้ป่วย Stroke ฉีด Cerebrolysin แล้วดีขึ้นทุกคนไหม?
Cerebrolysin คือ เป็นสารสกัดบริสุทธิ์จากสมองของสุกร มีส่วนประกอบของสารประเภท Peptide,
Nootropic factor สารที่ช่วยในการบำรุงเซลล์สมอง, Nerve growth factor
สารปรับการเจริญเติบโตของสมอง, Ciliary neurotrophic factor สารช่วยสร้างสารสื่อประสาท
ด้วยองค์ประกอบที่กล่าวมา ทางการแพทย์จึงได้นำCerebrolysinมาบำบัดอาการทางสมอง เช่น
ผู้ป่วยที่มีภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ หรือแตก (Stroke), รวมถึงผู้มีภาวะความจำเสื่อม/
สมองเสื่อมด้วยพยาธิสภาพหลอดเลือดในสมอง (Vascular dementia) 1
การศึกษาของ Muresanu 2 และคณะ ได้ศึกษาถึงประสิทธิภาพและความปลอดภัยของการใช้
Cerebrolysinเป็น เวลา 21 วัน ควบคู่ไปกับ early rehabilitation หลังจากเกิด stroke โดยมี primary
outcome คือ ARAT score ที่ 90 วัน ผลการศึกษาพบว่าเมื่อผู้ป่วยได้รับCerebrolysinเป็นเวลา 14 วัน จนถึง
วันที่ 90 มีค่า ARAT score สูงกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ได้รับ placeboอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ ผู้ป่วยที่ได้รับ
Cerebrolysinเกิดความพิการน้อยกว่ากลุ่ม placeboเป็นผลให้เกิด post-stroke depression น้อยกว่าด้วย (Figure 1)
การศึกษาของ Lang 3 และคณะ ที่ศึกษาการใช้ alteplase (rt-PA) ร่วมกับCerebrolysin
ในกลุ่มผู้ป่วย acute ischemic stroke (AIS) ที่เกิดอาการภายใน 3 ชั่วโมง
โดยทำการศึกษาเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ได้รับ alteplase เพียงอย่างเดียว ผู้ป่วยจำนวน 119 ราย
ที่เข้าร่วมการศึกษาจะได้รับ IV Cerebrolysinหรือ placebo ที่ 1 ชั่วโมง หลังจากได้รับ thrombolytic
treatment และหลังจากนั้นผู้ป่วยแต่ละกลุ่ม จะได้รับ IV Cerebrolysinหรือ placebo วันละครั้ง เป็นเวลา
10 วัน โดย primary outcome จะประเมินจาก mRSผลการศึกษาพบว่า mRS ของทั้ง 2 กลุ่ม ไม่แตกต่างกัน
แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณา secondary outcome ได้แก่ NIHSS พบว่า กลุ่มที่ได้รับCerebrolysin
มีจำนวนผู้ป่วยที่มีคะแนน NIHSS เพิ่มขึ้นมากกว่าหรือเท่ากับ 6
การศึกษาของ Poljakovic 4 และคณะ ที่ได้ศึกษาประสิทธิภาพและความปลอดภัยของการใช้
Cerebrolysinในผู้ป่วย severe stroke โดยการศึกษานี้ได้คัดกลุ่มผู้ป่วยเข้าร่วมการศึกษาที่มี NIHSS
มากกว่าหรือเท่ากับ 8 ที่จัดอยู่ในกลุ่ม moderate-severe stroke ที่มี large vessels occlusion
ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มที่ไม่ได้รับcerebrolysin เกิด hemorrhagic transformation ร้อยละ 38
ส่วนในกลุ่มที่ได้รับ Cerebrolysinอุบัติการณ์อยู่ที่ร้อยละ 13 โดยCerebrolysin สามารถลด hemorrhagic
transformation ได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิต นอกจากนี้กลุ่มที่ได้รับ placebo
มีอัตราการเสียชีวิตมากกว่ากลุ่มที่ได้รับCerebrolysin คือ อยู่ที่ร้อยละ 42.9 และ 13.6 ตามลำดับ
จากงานวิจัยที่ได้กล่าวมาข้างต้นCerebrolysin
สามารถลดความรุนแรงของอาการทางระบบประสาทได้ ลดความทุพพลภาพ
เพิ่มความคล่องแคล่วในการใช้งานของแขนข้างอ่อนแรง
เพิ่มความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวันทำให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและลดภาวะซึมเศร้าหลังจากเกิดโรค
และการใช้ Cerebrolysin ร่วมกับ rt-PA จะช่วยลด hemorrhagic transformation
และช่วยลดอัตราการเสียชีวิตในผู้ป่วย stroke ได้ ทั้งนี้การใช้ Cerebrolysin
มีประโยชน์ในการรักษาเมื่อใช้ในช่วงระยะเวลาที่เหมาะสม
นิยามศัพท์เฉพาะ
1. Action Research Arm Test score (ARAT)
ประเมินความคล่องแคล่วในการใช้งานของแขนข้างอ่อนแรง มีคะแนนตั้งแต่ 0-56 คะแนนต่ำสุด
หมายถึง ไม่มีการเคลื่อนไหวของแขน
2. Modified Rankin Scale (mRS) เป็นประเมินระดับความพิการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
มีคะแนนตั้งแต่ 0-6 คะแนนน้อยกว่า 3
คาดว่าผู้ป่วยจะสามารถช่วยเหลือตนเองในการประกอบชีวิตประจำวันได้ด้วยตนเอง
3. National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS)
แบบประเมินคะแนนโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันของสถาบันสุขภาพแห่งชาติ
ประกอบด้วยตัวพิจารณา 11 อย่าง มีคะแนนตั้งแต่ 0 ถึง 4 คะแนน 0 หมายถึงปกติ
และคะแนนที่มากขึ้นหมายถึงความบกพร่องที่มากขึ้น โดยมีคะแนนสูงสุดคือ 42 ต่ำสุดคือ 0
เอกสารอ้างอิง
1. อรอุมา ชุติเนตร. Potential of Cerebrolysin in Stroke. การประชุมวิชาการกลางปี 2566
สมาคมประสาทวิทยาแห่งประเทศไทย [อินเตอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 8 กรกฎาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก
http://www.medi.co.th/hotnews15/Symposium_1702869894Sym%20Chumit%2010-
66.pdf
2. Muresanu DF, Heiss WD, Hoemberg V, et al. Cerebrolysin and Recovery After Stroke
(CARS): A Randomized, Placebo-Controlled, Double-Blind, Multicenter Trial. Stroke.
2016;47(1):151-159.
3. Lang W, Stadler CH,Poljakovic Z, Fleet D; LyseStudy Group. A prospective,
randomized, placebo-controlled, double-blind trial about safety and efficacyof
combined treatment with alteplase (rt-PA) and Cerebrolysin in acute ischaemic
hemispheric stroke. Int J Stroke. 2013;8(2):95-104.
4. Poljakovic Z, Supe S, Ljevak J, et al. Efficacy and safety of Cerebrolysin after futile
recanalisation therapy in patients with severe stroke. Clin Neurol Neurosurg.