ทำอย่างไรเมื่อมีภาวะ สมองพิการ Cerebral palsy
หลายๆคนเคยสงสัยกันหรือไม่ว่าภาวะ สมองพิการ คืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร มักจะเกิดในช่วงวัยไหนและการทำกายภาพบำบัดช่วยอะไรได้บ้าง วันนี้เราจะมาไขข้อสงสัยในบทความนี้กันค่ะ
ภาวะสมองพิการ เป็นความผิดปกติทางระบบประสาทที่เกิดขึ้นในทารกหรือเด็กเล็ก โดยมีสาเหตุมาจากสมองที่กำลังพัฒนาที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวและท่าทางที่ผิดปกติ เสียหาย หรือพัฒนาไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้การเคลื่อนไหวร่างกาย การขยับแขนขา ลำตัว ใบหน้า ลิ้นผิดปกติไปด้วย แต่ความรุนแรงของโรคจะมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของสมองที่ได้รับความเสียหาย อาการมักจะไม่แย่ลงตามเวลา แต่ถ้าหากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมก็อาจทำให้อาการแย่ลงได้
สาเหตุของภาวะสมองพิการ
แบ่งตามช่วงเวลาออกเป็น3กลุ่ม ได้แก่
- ระยะก่อนคลอด (Prenatal period)
ในระยะนี้มีสาเหตุมาจาก ทารกในครรภ์เติบโตช้ากว่าอายุครรภ์ การเจริญผิดปกติของอวัยวะส่วนต่างๆ ภาวะหลอดเลือดสมองตีบหรือแตกในครรภ์ ภาวะติดเชื้อในครรภ์มารดา
- ระยะระหว่างคลอด (Perinatal period)
เกิดได้จากสาเหตุการคลอดก่อนกำหนด ทารกมีน้ำหนักตอนคลอดน้อย ขาดออกซิเจน เช่น รกพันคอ รกลอกตัวก่อนกำหนด ภาวะคลอดยากต่างๆ
- ระยะหลังคลอด (Postnatal period)
สาเหตุได้แก่การบาดเจ็บของสมอง การติดเชื้อที่ระบบประสาทส่วนกลาง สมองขาดออกซิเจน หรืออุบัติเหตุที่ทำให้เกิดอันตรายต่อสมอง
อาการและอาการแสดง
อาการและอาการแสดงของแต่ละคนจะแตกต่างกันออกไป แต่ส่วนใหญ่เด็กจะแสดงออกถึงอาการพัฒนาการที่ล่าช้า(Developmental delay) และมักจะพบความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับเด็ก เช่น มีท่านอนที่ผิดปกติ เด็กมักจะกำมือมากกว่าแบมือ เด็กไม่สามารถชันคอได้ หรืออาจพบว่าเด็กยังไม่สามารถเดินได้แม้อายุจะมากกว่า2ปีแล้ว เป็นต้น
การแบ่งประเภทสมองพิการ
- Spasticity พบบ่อยที่สุดร้อยละ 75%ของเด็กที่มีภาวะนี้ทั้งหมด เกิดจากความตึงตัวของกล้ามเนื้อที่มากกว่าปกติ อาจมีการตอบสนองอัตโนมัติของร่างกาย(reflex)มากกว่าปกติ ซึ่งเป็นผลให้มีการเคลื่อนไหวแบบกระตุก และเป็นไปอย่างงุ่มง่าม สามารถแบ่งย่อยตามส่วนของร่างกายที่ผิดปกติ ดังนี้
- Diplegia ขา2ข้างมีความผิดปกติมากกว่าแขน
- Quadriplegia แขนขาและลำตัวทั้งหมดมีความผิดปกติ
- Hemiplegia มีลำตัวและแขนขาผิดปกติครึ่งซีก โดยแขนผิดปกติมากกว่าขา
- Triplegia ขา2ข้างและแขน1ข้างเกร็ง ส่วนแขนข้างดีอาจมีการทำงานประสานสัมพันธ์กันของกล้ามเนื้อ(Coordination)ผิดปกติเล็กน้อย
- Athetoid (Dyskinetic) เป็นความผิดปกติของสมองในส่วนที่ทำหน้าที่ควบคุมการเคลื่อนไหวภายใต้อำนาจจิตใจและการเคลื่อนไหวที่ประสานกัน จะเริ่มเห็นชัดในช่วง1-3ปีแรก พบว่าแขนผิดปกติมากกว่าขา อาการจะเด่นเมื่อมีอารมณ์ ความเครียด โดยสามารถแบ่งความผิดปกติเป็นกลุ่มย่อยได้ ดังนี้
- Athetosis มักผิดปกติที่ส่วนปลายแขนหรือขา การเคลื่อนไหวมีลักษณะบิดหมุนช้าๆ
- Chorea มักเกิดบริเวณศีรษะ คอ และแขนขา มีการเคลื่อนไหวแบบกระตุก เร็วๆไม่สม่ำเสมอ
- Choreoathetoid ลักษณะเป็นแบบผสมระหว่าง athetosis และ chorea โดยลักษณะเด่นเป็น athetoid
- Dystonia มีลักษณะเป็นการคลื่อนไหวแบบช้าๆเป็นจังหวะ มีท่าทางผิดปกติร่วมด้วย
- Ataxia มีลักษณะการทำงานประสานสัมพันธ์กันของกล้ามเนื้อ(Coordination)ผิดปกติเดินในลักษณะกางขามากกว่าปกติ
- Mixed types เป็นกลุ่มที่ไม่สามารถแยกปัญหาเข้าตามกลุ่มข้างต้นได้ หรืออาจมีอาการหลายอย่างเกิดร่วมในคนเดียวกัน
การทำกายภาพบำบัด
เป้าหมายหลักของกายภาพบำบัดนั้น จะเน้นให้คนไข้สามารถช่วยเหลือตนเองได้ในการทำกิจวัตรประจำวันให้ได้มากที่สุด แต่ก็ขึ้นอยู่กับปัญหาสำคัญที่พบในเด็กแต่ละคน ซึ่งเป้าหมายในการรักษาจะมีดังนี้
- พัฒนาทักษะทางด้านการทำงานประสานสัมพันธ์ (Develop coordination)
- เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (Build muscle strength)
- พัฒนาความสามารถในการทรงท่า (improve balance)
- คงไว้ซึ่งความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อและข้อต่อ (Maintain flexibility)
- พัฒนาระดับความสามารถในการเคลื่อนไหว (Optimize physical functioning level)
- ให้เด็กช่วยเหลือตนเองให้ได้มากที่สุด (Maximize Independence)
อย่างไรก็ตามการดำเนินของโรคและความผิดปกติที่เกิดขึ้นในเด็กแต่ละคนนั้นแตกต่างกันออกไป เด็กที่มีภาวะนี้มักมีปัญหาของร่างกายหลายระบบร่วมกัน ดังนั้นการรักษาฟื้นฟูต้องอาศัยการดูแลโดยทีมแพทย์และผู้เชี่ยวชาญหลายสาขา ซึ่งการจะฟื้นฟูได้เร็วหรือช้าก็ขึ้นอยู่กับปัญหาที่พบในเด็กแต่ละคน ร่วมถึงการดูแลของผู้ปกครองอีกด้วย
What to do when you have cerebral palsy
Many people have ever wondered what cerebral palsy is and how it happens. At what age does it usually occur and how can physical therapy help? Today we will solve the doubts in this article.
Cerebral palsy It is a neurological disorder that occurs in infants or young children. It is caused by the developing brain that functions with movement and posture that are abnormal, damaged or incompletely developed. As a result, the movement of the body, the movement of arms, legs, torso, face and tongue are abnormal. But the severity of the disease will be more or less. It depends on the location of the damaged brain. Symptoms usually do not get worse with time. But without proper treatment, it can make your condition worse.
Causes of Cerebral Palsy
Divided by time period into 3 groups:
Prenatal period
During this period, it was caused by The fetus grows more slowly than the gestational age. abnormal growth of various organs Cerebrovascular disease or rupture in pregnancy Maternal sepsis
Perinatal period
caused by premature birth Babies with low birth weight, lack of oxygen, such as placenta wrapped around the neck, premature abruption of the placenta various difficult births
Postnatal period
The cause is brain injury. central nervous system infection the brain is deprived of oxygen or an accident that causes damage to the brain
Reference
1.อ.พญ.ปรัชญพร คำเมืองลือ. การฟื้นฟูผู้ป่วยเด็กสมองพิการและโปลิโอ (Rehabilitation in Cerebral Palsy and Residual Poliomyelitis ). 34-36
2.ดุษฎี เข็มเพ็ชร. เปรียบเทียบพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวในเด็กสมองพิการระหว่างการรักษาทางกายภาพบำบัดโดยรับการกระตุ้นพัฒนาการที่โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติและการให้โปรแกรมการกระตุ้นพัฒนาการที่บ้าน. โครงการวิจัยเพื่อพัฒนางานของโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ. 2555. 1-10,17.
3.สมนึก ส่งวาณิชย์.เด็กอัมพาตสมองใหญ่(Cerebral palsy).เอกสารประกอบการสอนรายวิชากายภาพบำบัดในกุมารเวชกรรมคณะกายภาพบำบัด มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ.1-8
