สูงวัย “สมองเสื่อม” ปกติไหม
ภาวะ สมองเสื่อม(dementia) เป็นภาวะที่พบได้มากในผู้สูงอายุ และในปัจจุบันมีอัตราของผู้สูงอายุที่มีภาวะนี้เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เราจึงควรศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับภาวะ สมองเสื่อม เพื่อที่จะสามารถดูแลตนเองร่วมกับคนใกล้ชิดที่มีภาวะนี้ได้อย่างถูกต้อง โดยบทความนี้จะกล่าวถึงสาเหตุ การรักษา หรือการดูแลผู้ที่มีภาวะนี้
ภาวะ สมองเสื่อม(dementia) คือ ภาวะที่การทำงานของสมองมีประสิทธิภาพลดลง การเสื่อมถอยด้านเชาว์ปัญญา (cognitive function) ด้านสติปัญญา (intellectual function) ของบุคคลที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป ซึ่งมีพฤติกรรมการแสดงออกที่ผิดปกติทางการรับรู้ ความจำ จินตนาการ การคิดการใช้เหตุผล การคิดคำนวณ การตัดสินใจและการใช้ภาษา เมื่อการดำเนินโรครุนแรงมากขึ้น จะพบบุคลิกภาพและระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลงส่งผลต่อการทำงานและการใช้ชีวิตประจำวัน จนส่งผลกระทบต่อการอยู่ร่วมกันในสังคม ถือเป็นกลุ่มอาการที่พบบ่อย
สาเหตุของภาวะ สมองเสื่อม เกิดจากกระบวนการฝ่อตัวของเซลล์สมองซึ่งเป็นไปตามกระบวนการชรา ผลจากการฝ่อตัวทำให้เซลล์สมองเริ่มมีการสูญเสียหน้าที่ไปอย่างช้าๆ จะเริ่มจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งของสมอง โดยพฤติกรรมที่ผิดปกติจะสัมพันธ์กับตำแหน่งของเซลล์สมองที่สูญเสียหน้าที่ นอกจากนี้ยังมีสาเหตุอื่นที่ทำให้การดำเนินของภาวะสมองเสื่อมเป็นไปอย่างรวดเร็ว เช่น กลุ่มยาทางจิตประสาท ภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมน โรคซึมเศร้า วิตกกังวล ขาดวิตามินบี1 บี6 บี12 และขาดกรดโฟลิก เนื้องอกที่สมอง การติดเชื้อที่สมอง
การรักษา ได้แก่
1. การบำบัดรักษาที่ไม่ใช้ยา โดยเน้นการใช้กิจกรรมบำบัด แบ่งตามวัตถุประสงค์การบำบัด 3 วิธี ดังนี้
1) เพื่อให้รับรู้ความเป็นปัจจุบันของวัน เวลา สถานที่ บุคคล และเหตุการณ์ที่เป็นปัจจุบัน กิจกรรมที่สอดคล้อง ได้แก่ การอ่านหนังสือพิมพ์ การเล่ารายการทีวี หรือละคร ฝึกจำหน้าคน ฝึกทายสิ่งของ ฟังเพลงที่คุ้นเคย ฝึกแต่งตัวด้วยตนเอง เป็นต้น
2) เพื่อช่วยกระตุ้นพฤติกรรมด้านอารมณ์ให้เกิดความจำดีขึ้น เน้นปฏิบัติกิจกรรมที่สะท้อนประสบการณ์ชีวิตที่ผ่านมาของผู้สูงอายุ เช่น ดูรูปภาพที่ถ่ายตามสถานที่ต่างๆ และภาพบุคคลที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุในอดีตเป็นต้น
3) เพื่อปรับอารมณ์และความคิดด้วยกิจกรรมนันทนาการ เช่น การเล่นเกมส์จากคอมพิวเตอร์ เกมส์ไพ่ เกมส์กระดาน ทำงานฝีมือ งานศิลปะ ฟังดนตรี ให้เขียนบันทึกการดำเนินชีวิตประจำวันของตน เป็นต้น
2. การรักษาด้วยยาจะเลือกใช้ตามความรุนแรงของภาวะสมองเสื่อม ได้แก่ ยากลุ่ม cholinesterase inhibitors และ NMDA receptor antagonist ยาเหล่านี้สามารถช่วยชะลอการเสื่อมของเซลล์สมอง มีผลประคับประคองความจำ การรู้คิดและความสามารถในการดูแลตนเอง
การรักษาทางกายภาพบำบัดส่วนใหญ่จะเน้นเพิ่มการเคลื่อนไหวที่เป็นปกติ เพิ่มการทรงตัว เพิ่มการประสานสัมพันธ์ของแขนและขา เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ โดยจะแนะนำการออกกำลังกายในท่าทางต่างๆที่เหมาะสมกับผู้ป่วย เน้นฝึกการทรงตัว ฝึกการใช้แขนขาให้สัมพันธ์กันในการทำกิจกรรมต่างๆ เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้เอง
ดังนั้นเมื่อทราบถึงสาเหตุหรือปัจจัยต่างๆแล้ว พวกเราจึงควรหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆนี้ รวมถึงดูแลผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อมอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพให้ได้มากที่สุด เพื่อที่ผู้ป่วยจะได้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึน
Ref : ชัชวาล วงค์สารี, ศุภลักษณ์ พื้นทอง, (2561). ภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ : การพยาบาลและการดูแลญาติผู้ดูแล. วารสาร มฉก.วิชาการ 168, 22(43-44), 166-179
Older people with dementia, is it normal?
� � Dementia is a common condition in the elderly. And at present, the rate of elderly people with this condition is increasing steadily. Therefore, we should study and find out about dementia in order to be able to properly take care of ourselves together with those close to us who have this condition. This article will discuss the causes, treatment, or care for people with this condition.
Dementia is a condition in which brain function decreases. Deterioration of intelligence (cognitive function) and intellectual function (intellectual function) of persons aged 60 years and over with abnormal expressions in perception, memory, imagination, thinking, reasoning, calculation, decision-making and use of language when the disease progresses more severely Personality and level of consciousness will be found to change affecting work and daily life. Until affecting living together in society It is a common symptom.
The cause of dementia is due to the process of atrophy of brain cells that follows the aging process. As a result of atrophy, brain cells begin to slowly lose their functions. It starts from one point to another in the brain. The abnormal behavior is related to the location of the brain cells that have lost their function. There are also other reasons that cause dementia to progress quickly, such as psychotropic drugs. Hypothyroidism, depression, anxiety, vitamin B1, B6, B12 deficiency and folic acid deficiency brain tumor brain infection
