“เพิ่งเป็น โรคหลอดเลือดสมอง กับเป็นมานานแล้ว” ฟื้นฟูต่างกันไหม

“เพิ่งเป็น โรคหลอดเลือดสมอง กับเป็นมานานแล้ว” ฟื้นฟูต่างกันไหม

“เพิ่งเป็นโรคหลอดเลือดสมองกับเป็นมานานแล้ว” ฟื้นฟูต่างกันไหม เป็นคำถามที่คนไข้หรือญาติหลายๆท่านสงสัยกัน ซึ่งวันนี้ทาง ReBRAIN จะมาคลายข้อสงสัยเรื่องการฟื้นฟูกายภาบำบัดในคนไข้ที่พึ่งเป็นกับเป็นมานาน ว่าเป็นยังไง แตกต่างกันหรือไม่

ก่อนอื่นเรามาจะมาพูดถึงการฟื้นตัวของคนไข้หลังจากเป็นโรคหลอดเลือดสมองกันก่อน ตามรูปภาพกราฟ

รูปภาพกราฟ แสดงการฟื้นตัวของสมองกับเวลาที่ใช้ในการฟื้นฟูร่างกาย 

จากกราฟในช่วงแรกหลังจากได้เกิดโรค  ช่วงแรกกำลังกล้ามเนื้อ (กราฟแนวตั้ง) ตามกราฟจะตกลง ตามความรุนแรงของโรคและส่วนที่ได้รับความเสียหาย ซึ่งส่งผลทำให้เนื้อสมองบางส่วนตายลงได้ เมื่อเวลาผ่านไปได้หลายชั่วโมง หลังจากได้รับการรักษาทางการแพทย์หรือการฟื้นฟู (กราฟแนวนอน) สมองจะเริ่มฟื้นตัวขึ้น กำลังกล้ามเนื้อจะเริ่มกลับมา แต่ในช่วงเวลาดังกล่าวร่างกายจะยังไม่พร้อมทำการกายภาพบำบัดฟื้นฟู เนื่องจากอาการของโรคอาจจะมีภาวะแทรกซ้อนได้ จนเข้าสู่ช่วงหลายวันและสัปดาห์ สมองจะฟื้นตัวมากขึ้น โดยเซลล์สมองส่วนที่ได้รับความเสียหาย จะเกิดการเปลี่ยนแปลงหน้าที่การส่งสัญญาณประสาท เกิดการซ่อมแซมเนื้อเยื่อสมองที่เสียหายและเกิดการโครงข่ายประสาทใหม่ ทดแทนโครงข่ายประสาทเดิมที่เสียหายไป เราจะเรียกกระบวนการนี้ว่า “Neural Plasticity” ซึ่งช่วงดังกล่าวสามารถทำกายภาพบำบัดได้ เนื่องจากการทำกายภาพบำบัดจะไปช่วยกระตุ้น กระบวนการดังกล่าวให้ทำงานได้ดีขึ้น (เริ่มทำได้ดีในช่วง 2-4 สัปดาห์) และในช่วงที่จะกระตุ้นได้ดีที่สุดคือในช่วง 3-6 เดือน จะเป็นช่วงที่สมองจะฟื้นตัวได้มากที่สุด เราจะเรียกช่วงนี้ว่า “Golden Time” หรือ ช่วงเวลาทอง 

หลังจากนั้นในช่วง 6 เดือนถึงปี สมองจะเริ่มฟื้นตัวช้าลง จนกราฟในภาพช่วงท้ายจะเห็นเส้นเกือบตรง ในคนไข้บางรายสมองยังฟื้นตัวอยู่ได้ กราฟจะขึ้นตามแนวเส้นประในช่วงท้าย ในคนไข้บางรายเกิดภาวะแทรกซ้อนหรือโรคหลอดเลือดสมองกลับมาเป็นซ้ำ ทำให้การฟื้นตัวถดถอยลงได้ กราฟจะลงตามแนวเส้นประช่วงท้าย 

จากกราฟจะแสดงให้เห็นว่า การฟื้นตัวในช่วงแรกจะดีและฟื้นตัวได้ไวกว่า ในช่วงท้ายหรือในช่วงหลายปี ดังนั้นคนไข้ที่พึ่งเป็นโรคหลอดเลือดสมองจะฟื้นตัวได้ไวกว่าคนไข้ที่เป็นมานาน การฟื้นตัวจะมีผลกับรักษาการฟื้นฟูทางกายภาพบำบัด  ในคนไข้พึ่งเป็นมา กรณีมีรอยโรคมาก มีอาการอ่อนแรงมาก การฟื้นฟูจะเน้นให้ความสำคัญเรื่องการกระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อให้ถูกต้อง กระตุ้นการทรงตัวท่านั่ง จนเริ่มฟื้นตัวได้ดีจึงเริ่มกระตุ้นการยืนเดิน ส่วนในคนไข้ที่มีรอยโรคน้อย อาการแสดงไม่มาก ไม่ได้มีอาการอ่อนแรงมากหรือมีปัญหาเพียงเล็กน้อย การฟื้นฟูจะเน้นตามปัญหาอื่นๆของคนไข้ที่เจอ เช่น ท่าทางการเดินที่ไม่ถูกต้อง การออกแรงกล้ามเนื้อที่ไม่ถูกต้อง เป็นต้น สำหรับคนไข้ที่เป็นมานานแล้ว การฟื้นตัวจะไม่ได้เร็วเท่าคนไข้ที่พึ่งเป็น กรณีมีรอยโรคมาก การรักษาฟื้นฟูจะดูจากความสามารถสูงสุดที่ทำได้ ปรับให้เหมาะสมคนไข้ หรือคงความสามารถของคนไข้ไว้  กรณีมีรอยโรคน้อย การฟื้นฟูจะเน้นแก้ตามปัญหาที่เจอ จนเหลือปัญหาให้น้อยที่สุด

จะเห็นได้ว่า คนไข้ที่เป็นมานานการรักษาการฟื้นฟูจะแตกต่างกับคนไข้ที่พึ่งเป็น โดยเฉพาะคนไข้ที่เป็นมานานอาจจะไม่ได้รับการกายภาพบำบัดที่ต่อเนื่องเท่าคนที่พึ่งเป็น จนทำให้การใช้ชีวิตประจำวันมีปัญหาเกิดการเคลื่อนไหวชดเชย และมีอาการบาดเจ็บเพิ่มเติมได้  ซึ่งคนไข้ที่เป็นมานานควรได้รับการฟื้นฟูหรือออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเพื่อคงความสามารถไว้ไม่ให้ถดถอย จากบทความที่กล่าวมาขอสรุปว่า “เพิ่งเป็นโรคหลอดเลือดสมองกับเป็นมานานแล้ว” การฟื้นฟูได้ไม่แตกต่างกัน เพียงแต่สิ่งที่เน้นและเป้าหมายการรักษาอาจต่างกันตามปัญหาที่เป็น ความรุนแรงของอาการ และความสามารถที่มี ซึ่งทาง ReBRAIN มีทีมนักกายภาพบำบัดพร้อมทั้งอุปกรณ์ทางกายภาพบำบัดดูแล รักษาฟื้นฟูให้บริการแก่คนไข้หลอดเลือดสมองทุกๆท่าน ไม่ว่าท่านจะเป็นมานานแล้วหรือเพิ่งเป็นมาเราก็พร้อมดูแล และออกแบบโปรแกรมการรักษาให้เหมาะสมกับทุกท่านครับ

อ่านบทความเพิ่มเติมที่นี่

FACEBOOK :: ReBRAIN

เอกสารอ้างอิง 

Arvidsson A, Collin T, Kirik D, Kokaia Z, Lindvall O. Neuronal replacement from endogenous precursors in the adult brain after stroke. Nature medicine. 2002;8(9):963-70.

 

Bernhardt J, Hayward KS, Kwakkel G, Ward NS, Wolf SL, Borschmann K, et al. Agreed definitions and a shared vision for new standards in stroke recovery research: The Stroke Recovery and Rehabilitation Roundtable taskforce. International journal of stroke : official journal of the International Stroke Society. 2017;12(5):444-50.

 

Hatem SM, Saussez G, Della Faille M, Prist V, Zhang X, Dispa D, et al. Rehabilitation of Motor Function after Stroke: A Multiple Systematic Review Focused on Techniques to Stimulate Upper Extremity Recovery. Frontiers in human neuroscience. 2016;10:442.

 

Horgan NF, O’Regan M, Cunningham CJ, Finn AM. Recovery after stroke: a 1-year profile. Disability and rehabilitation. 2009;31(10):831-9.

 

Li S. Stroke Recovery Is a Journey: Prediction and Potentials of Motor Recovery after a Stroke from a Practical Perspective. Life. 2023;13(10).

Thored P, Arvidsson A, Cacci E, Ahlenius H, Kallur T, Darsalia V, et al. Persistent production of neurons from adult brain stem cells during recovery after stroke. Stem cells. 2006;24(3):739-47.

 

I just had a stroke. And it’s been like this for a long time.” Is recovery different?

“I just had a stroke and I’ve had it for a long time.” Is there a difference in recovery? It is a question that many patients or relatives wonder about. Today, ReBRAIN will clear up doubts about physical therapy rehabilitation for patients who have just had it and who have had it for a long time. What is it like? Are there any differences?

โทร.
Scroll to Top