นอนนาน ปอดแฟบ ภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง
ภาวะ ปอดแฟบ หลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง เป็นภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นและพบได้ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองซึ่งเป็นปัญหาสำคัญทั่วโลก โดยผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปมีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดสมอง และเมื่อป่วยต้องนอนพักรักษาตัวเป็นระยะเวลานานๆ จะนำมาสู่ปัญหาเรื่องระบบการหายใจที่ผิดปกติและเป็นข้อจำกัดในการฟื้นฟู
ภาวะปอดแฟบ หรือ Atelectasis เป็นภาวะที่ปอดขยายตัวไม่เต็มที่ถูกจำกัดการเคลื่อนไหว โดยถุงลมปอดเป็นโครงสร้างสำคัญที่ทำให้เกิดปอดแฟบ ส่วนใหญ่ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่นอนนานๆไม่ค่อยได้ขยับพลิกตะแคงตัวหรือมีเสมหะมากจนเกิดเป็นปอดอักเสบ สามารถเกิดภาวะปอดแฟบร่วมด้วยได้ เพราะเนื้อเยื่อถุงลมเกิดพังผืด มีการหดรั้งของตัวถุงลมเกิดขึ้น หรือมีปริมาณเสมหะมากไปอุดกลั้นทางเดินหายใจ ทำให้การแลกเปลี่ยนก๊าซลดลง เกิดลมค้างอยู่ในถุงลมขณะการหายใจออก หรือถ้าไอแรงๆเกิดแรงดันจากช่องเยื่อหุ้มปอด ทำให้ลมในถุงลมออกมาหมดเกิดถุงลมตีบ ผู้ป่วยจะหายใจลำบาก หอบเหนื่อยง่าย หรือมีอาการตัวเขียว เนื่องจากร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอจนอาจหมดสติได้ นักกายภาพบำบัดสามารถตรวจร่างกายผู้ป่วยเบื้องต้นได้โดยการเคาะปอด ฟังเสียงปอด
ดังนั้นการรักษาทางกายภาพบำบัดจึงมีส่วนสำคัญที่สามารถป้องกันและรักษาภาวะปอดแฟบในผู้ป่วยได้ โดยมีวิธีการ ดังนี้
1. จัดท่าระบายเสมหะร่วมกับการเคาะปอด เป็นเทคนิคที่สำคัญที่จะทำให้เสมหะที่อุดกลั้นทางเดินหายใจเคลื่อนหลุดออกมาจากตำแหน่งที่เกิดอาการ โดยใช้การจัดท่าร่วมกับใช้แรงโน้มถ่วงเป็นตัวช่วยระบายเสมหะออกมา
2. ฝึกการหายใจ เป็นเทคนิคที่จะช่วยระบายเสมหะและเพิ่มการไหลเวียนอากาศภายในถุงลมด้วยแล้ว ยังช่วยให้ถุงลมขยายตัวไม่ติดกัน วิธีการคือ ให้หายใจเข้าทางจมูก กลั้นหายใจค้างไว้ 5- 10 วินาที และทำหารหายใจออกทางปาก
3. การสอนไอแบบไม่ปิดฝากล่องเสียง (Huffing) โดยการหายใจเข้าแล้วไอออกมาโดยทำเสียง “แฮ่ก” เพื่อไม่ให้เกิดถุงลมตีบขณะไอ ลดอาการหอบเหนื่อยและขับเสมหะออกมา
4. การดูด Incentive spirometer เพื่อให้ปอดที่แฟบเกิดการถ่างขยายออก เพิ่มแรงดันบวกในการหายใจ
เห็นไหมว่าภาวะปอดแฟบในผู้ป่วยหลอดเลือดสมองสามารถป้องกันได้โดยการขยับตัวเปลี่ยนท่าทางไม่ให้นอนอยู่ท่าใดท่าหนึ่งนานๆ ทุก 1-2 ชั่วโมง แต่เมื่อเกิดภาวะนี้ขึ้น ผู้ป่วยสามารถทำการรักษาด้วยวิธีการทางกายภาพบำบัดที่แนะนำในข้างต้นได้ เพื่อให้ปอดที่แฟบเกิดการขยายตัว ลดอาการหอบเหนื่อยและเกิดการแลกเปลี่ยนออกซิเจนได้ดี หายใจได้เต็มอิ่ม ทำให้ประสิทธิภาพการฟื้นฟูของร่างกายดีขึ้น
Long sleep, lung collapse, complication of stroke patients
Lung collapse after a stroke It is a complication that occurs and is seen in stroke patients, which is a serious problem around the world.
People aged 60 years and over are more likely to have a stroke. and when sick, need to rest for a long time This will lead to problems with the respiratory system and is a limitation in recovery.
Atelectasis, also known as lung collapse, is a condition in which the lungs are not fully expanding and their movement is restricted.
or if a strong cough arises from pressure from the pleural cavity causing the air in the air bag to come out completely,
causing the air bag to constrict The patient will have difficulty breathing. easily panting or have cyanosis Because the body does not receive enough oxygen to the point of being unconscious.
Physical therapists can perform a basic examination of the patient by knocking on the lungs, listening to the lungs.
Therefore, physical therapy treatment plays an important role in preventing and treating lung collapse in patients with the following methods:
1. Arrange sputum drainage with lung tapping. It is an important technique to cause mucus that is blocking the airways to dislodge from the site of the symptoms. By using posture together with gravity to help drain the phlegm out.
2. Breathing practice is a technique that will help drain phlegm and increase air circulation in the air sacs as well. It also allows the air sacs to expand without sticking together. The method is to inhale through the nose. Hold your breath for 5-10 seconds and exhale through your mouth.
3. Teaching coughing without covering the larynx (Huffing) by breathing in and coughing out by making a “hag” sound to avoid constricting air sacs while coughing. Reduce breathlessness and expel phlegm.
4. Incentive spirometer suction to allow the collapsed lung to expand. increase the positive pressure of breathing
แหล่งอ้างอิง
1.ขวัญทิวา ศรีสวัสดิ์. (2563). การพัฒนาเครื่องมือประเมินความเสี่ยงการเกิดปอดอักเสบในผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง. North-Eastern T hai Journal of Neyroscience, 37-54.
2.ภัทริน ภิรมย์พานิช. (2559). โรคหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกลั้นกับโรคหลอดเลือดสมอง. วารสารหลอดเลือด J Thai Stroke Soc: Volumn14, 50-55.
3.พีระยศ ลีลารุ่งระยับ. (2539). ภาวะปอดแฟบกับกายภาพบำบัดทรวงอก. วารสารเทคนิคการแพทย์เชียงใหม่, 77-88.