Visual Feedback
ปฏิเสธไม่ได้เลยครับว่า เป้าหมายในการฟื้นฟูของผู้ป่วยหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยส่วนใหญ่ มักจะมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้กลับมาเดินได้และใช้ชีวิตได้อย่างใกล้เคียงปกติมากที่สุดอีกครั้ง ซึ่งการทำกายภาพบำบัดก็เป็นวิธีหลักในการออกกำลังกายเพื่อการฟื้นฟูผู้ป่วย ซึ่งการกายภาพบำบัดก็จะมี เทคนิค ในการฝึกผู้ป่วยแตกต่างกันไปตามปัญหาของผู้ป่วย เช่นการฝึกลุกขึ้นยืน ฝึกเดินหรือการฝึกมือเป็นต้น วันนี้เราจะพามาทำความรู้จักอีกหนึ่งเทคนิคในการฟื้นฟูที่เรียกว่า Visual feedback เราจะมาเรียนรู้ไปพร้อมกันครับว่าเทคนิคนี้สามารถฝึกอย่างไรได้บ้างและกระตุ้นผู้ป่วยได้อย่างไรบ้าง มารับชมไปพร้อมกันครับ
Visual Feedback คืออะไรVisual Feedback คือการป้อนข้อมูลกลับผ่านทางสายตาเพื่อให้ผู้ป่วยได้เห็นการเคลื่อนไหวของตนเองผ่านสายตาเช่นตำแหน่งของการลงน้ำหนัก การนั่ง การยืน การเดินถูกหรือไม่รวมไปถึงการฝึกแขน เช่น ออกแรงถูกต้องหรือไม่ ออกแรงได้เท่าไหน มีการเคลื่อนไหวทดแทนหรือไม่ หรือกระตุ้นให้ผู้ป่วยที่มีภาวะละเลยข้างที่มีอาการอ่อนแรง(Neglect syndrome) สนใจข้างที่มีอาการอ่อนแรงด้วยVisual feedback โดยผู้ป่วยที่มีภาวะ Neglect syndrome จะมีอาการดังนี้ เช่น ถ้าหากถ้าป่วยมีอาการอ่อนแรงแขนขาทางข้างซ้าย
1.มักหันหน้ามาด้านขวา
2.ไม่รับรู้ว่าร่างกายด้านซ้ายอ่อนแรง (anosognosia)
3.ไม่สนใจวัตถุที่อยู่ด้านซ้าย
4.การนั่งและยืนทรงตัวไม่ดีมักเอนล้มทางด้านซ้าย
5.ตักอาหารในจานรับประทานเฉพาะด้านขวาของจาน
6.ไม่สามารถถอดใส่แขนเสื้อหรือขากางเกงด้านซ้ายได้
7.โกนหนวดหรือแต่งหน้าเฉพาะด้านขวา
8.มักเดินชนสิ่งของที่อยู่ด้านซ้าย
ซึ่งสามารถลองทดสอบได้ง่ายๆเช่น ให้ผู้ป่วยวาดรูป นาฬิกา หรือดอกไม้ หากผู้ป่วยมีภาวะ Neglect syndrome ผู้ป่วยจะวาดรูปออกมาได้แค่ทางด้านขวาครึ่งเดียว
ซึ่งเทคนิคการกระตุ้นผู้ป่วยด้วยVisual feedback สามารถทำได้อย่างง่ายโดยการใช้กระจกเป็นเครื่องมือในการ Feed back เพื่อให้ผู้ป่วยได้เห็นตนเองขณะฝึก โดยขณะการฝึกเราจะดูตำแหน่งของร่างกายการลงน้ำหนัก การนั่ง การยืน การเดิน ว่าขณะยืนตรงลงน้ำหนักถูกต้องหรือไม่ ตัวเอียงไปทางด้านใดด้านหนึ่งหรือไม่ รวมไปถึงการฝึกแขน เช่น ออกแรงถูกต้องหรือไม่ ออกแรงได้เท่าไหน มีการเคลื่อนไหวทดแทนหรือไม่โดยมองตนเองขณะฝึกในกระจกเพื่อให้มองเห็นตนเองขณะฝึก เป็นการให้Visual feedback แก่ตนเอง
1.การฝึกนั่งลงน้ำหนัก โดยใช้Visual feedback โดยใช้กระจก
2.การฝึกยืนลงน้ำหนัก โดยใช้Visual feedback โดยใช้กระจก
นอกจากการฝึก visual feed back โดยใช้กระจกแล้วเรายังสามารถนำเทคโนโลยีต่างๆเข้ามาฝึกร่วมกันได้ด้วยเช่น การออกแบบเกม อุปกรณ์ต่างๆเพื่อเป็นตัวป้อนVisual feed back เพื่อใช้ในการฝึกการงทรงตัว การลงน้ำหนักและการฝึกแขน โดยอุปกรณ์ และ เกมเหล่านี้จะมีระบบการช่วย Support การออกแรงและsafety เพื่อระมัดระวังความปลอดภัยของผู้ป่วยและมี Targat ให้เราสามารถมองตามจุดหรือได้รับข้อมูลจากการมองเห็นได้ เช่น
1.การฝึกการลงน้ำหนัก การทรงตัวด้วยเกมฝึก Balance โดนเกมนี้จะให้ผู้ป่วยฝึกการยืนทรงตัวโดยถ่ายน้ำหนักซ้าย-ขวา, หน้า-หลัง ในขณะยืนบน balance board และดึงตัวกลับสู่จุดศูนย์กลางเพื่อลงน้ำหนักขาทั้งสองข้างให้เท่ากัน
2.หุ่นยนต์ฝึกแขน EnMotion 3D เมื่อเกิดการเคลื่อนไหวที่ส่วนแขนของหุ่นยนต์ เซนเซอร์จะรับสัญญาณเพื่อแสดงผลการออกแรงที่จอ monitor จากนั้นหุ่นยนต์จะทำงานเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเกิดการเคลื่อนไหวต่อเนื่องตามการเคลื่อนไหวที่กำหนด หากผู้ป่วยออกแรงผิดมัดกล้ามเนื้อหุ่นยนต์จะแสดงผลผ่านหน้าจอ และออกแรงดึงกลับอย่างนุ่มนวลเพื่อเป็นสัญญาณเตือน และหากผู้ป่วยไม่ออกแรงช่วย หน้าจอจะแสดงผลให้เห็นในทันที
การฝึกคนไข้โดยใช้ Visual feedback สามารถฟื้นฟูให้คนไข้ดีขึ้นได้ โดยคนไข้สามารถมองเห็นภาพรวมขณะฝึกไปพร้อมกับเราได้และสามารถมองเห็นเป้าหมายการฝึกได้ โดยที่คนไข้สามารถได้รับข้อมูล feedback ที่เห็นได้ด้วยตนเองอย่างชัดเจนทำให้คนไข้สามารถคิดตามอย่างเป็นขั้นตอนได้มากขึ้นนอกจากนีเราจึงต้องหมั่นฝึกออกกำลังกาย ฝึกการยืน การเดิน รวมถึงการฝึกการทำกรรมต่างๆอย่างเหมาะสมอละสอดคล้องกับปัญหาของผู้ป่วยจะส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้รวดเร็วมากขึ้น
อ้างอิง
1.พรรธิภา มูลดี, สาวิตรี วันเพ็ญ, อลงกต เอมะสิทธิ์. การศึกษานำร่องผลของความถี่ในการให้ข้อมูลป้อนกลับต่อการลงนํ้าหนักในขณะยืน ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. วารสาร เทคนิคการแพทย์และกายภาพบำบัด.
ปีที่ 22 ฉบับที่ 3 . ( 19 กันยายน 2553 )
2.นพพล ประโมทยกุล. ผลของการฝึกการทรงตัวด้วยการป้อนข้อมูลกลับผ่านทางสายตาโดยใช้โทรศัพท์มือถือแบบสมาร์ตโฟนที่มีผลต่อความสามารถในการยืนทรงตัวของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. ปีที่ 39 ฉบับที่ 1 (2017): มกราคม-เมษายน 2560
3.วสุวัฒน์ กิติสมประยูรกุล. การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่ละเลยด้านที่เป็นอัมพาต. เวชศาสตร์ฟื้นฟูสาร 2545; 12(1): 1-7
4. Yocheved Laufer. Does a Wii-based exercise program enhance balance control of independently functioning older adults? A systematic review.9:1803–1813. ( 2014 Oct 23 )
5. REBRAIN ทีมนักกายภาพบำบัดเฉพาะทาง .EnMotion3D