Motor control
หรือ การควบคุม การเคลื่อนไหว คือกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการวางแผน, การเริ่มต้น, การประสานงาน, และการควบคุม การเคลื่อนไหว ของร่างกาย โดยกระบวนการนี้จะเกี่ยวข้องกับระบบประสาทส่วนกลาง (เช่น สมองและไขสันหลัง) และระบบประสาทส่วนปลาย (เช่น เส้นประสาทที่ควบคุมกล้ามเนื้อ) การควบคุมการเคลื่อนไหวเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการทำกิจกรรมต่างๆ อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การเดิน, การหยิบจับสิ่งของ, และการทำงานที่ต้องใช้ทักษะประสานงานสูง
กลไกของการควบคุม การเคลื่อนไหว (Motor Control) เกี่ยวข้องกับกระบวนการซับซ้อนที่รวมถึงหลายองค์ประกอบ ทั้งด้านทางชีววิทยาและระบบประสาท ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวที่แม่นยำและประสิทธิภาพ กลไกหลักของการควบคุมการเคลื่อนไหวประกอบด้วย:
- การวางแผนและการตัดสินใจ (Planning and Decision-Making)
1.1 การวางแผนการเคลื่อนไหว
- สมองส่วนใหญ่ (Higher Brain Centers): สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการวางแผนและการตัดสินใจ เช่น เปลือกสมอง (Cortex) และสมองเล็ก (Cerebellum) จะประมวลผลข้อมูลจากประสาทสัมผัสเพื่อวางแผนการเคลื่อนไหว
- การประมวลผลข้อมูล (Information Processing): ข้อมูลที่ได้รับจากการรับรู้ เช่น การมองเห็น การสัมผัส และการได้ยิน จะถูกนำมาประมวลผลเพื่อสร้างคำสั่งการเคลื่อนไหวที่แม่นยำ
- การตัดสินใจ
การตัดสินใจเกี่ยวกับการเคลื่อนไหว (Movement Decision-Making): สมองจะตัดสินใจเกี่ยวกับทิศทางและประเภทของการเคลื่อนไหวที่ต้องการทำ
- การส่งสัญญาณ (Signal Transmission)
- การส่งคำสั่งจากสมอง
เส้นประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System – CNS): ข้อมูลการเคลื่อนไหวจากสมองจะถูกส่งผ่านไขสัหลังไปยังกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้อง
การส่งสัญญาณทางไฟฟ้า (Electrical Signal Transmission): สัญญาณจะถูกส่งผ่านเส้นประสาทที่มีความเร็วสูง
- การควบคุมการเคลื่อนไหว (Movement Control) การควบคุมที่ไขสันหลัง (Spinal Cord Reflexes): ไขสันหลังสามารถทำงานเป็นอิสระในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอก เช่น การถอนมือออกจากความร้อน
- การประสานงานและการควบคุมการเคลื่อนไหว (Coordination and Execution)
3.1 การประสานงานของกล้ามเนื้อ
- การทำงานร่วมกันของกล้ามเนื้อ (Muscle Coordination): การควบคุมการเคลื่อนไหวต้องการการทำงานร่วมกันของกล้ามเนื้อต่างๆ ซึ่งรวมถึงการหดตัวและการผ่อนคลายของกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้อง
3.2 การควบคุมการเคลื่อนไหว
- การควบคุมที่ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS Control): สมองจะควบคุมการเคลื่อนไหวโดยการปรับความแรงของกล้ามเนื้อและการทำงานร่วมกันของกล้ามเนื้อ
- การปรับตัวต่อข้อมูลย้อนกลับ (Feedback Control): ข้อมูลย้อนกลับจากการเคลื่อนไหว เช่น การสัมผัสและการมองเห็น จะถูกใช้เพื่อปรับปรุงและแก้ไขการเคลื่อนไหว
- การปรับตัวและการเรียนรู้ (Adaptation and Learning)
4.1 การเรียนรู้ทักษะ
- การฝึกฝน (Skill Acquisition): การทำซ้ำและการฝึกฝนช่วยให้การควบคุมการเคลื่อนไหวเป็นไปอย่างแม่นยำและเป็นอัตโนมัติ
4.2 การปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลง
- การปรับตัว (Adaptation): ระบบประสาทสามารถปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงในสภาพแวดล้อมและความต้องการของการเคลื่อนไหว
- การควบคุมการเคลื่อนไหวแบบลักษณะเฉพาะ (Specific Motor Control Mechanisms)
5.1 การควบคุมการเคลื่อนไหวแบบอัตโนมัติ (Automatic Motor Control)
- การเคลื่อนไหวที่ฝึกฝนจนเป็นนิสัย (Automated Movements): เช่น การเดิน การขี่จักรยาน ซึ่งจะมีการควบคุมที่มีความแม่นยำสูงและไม่ต้องใช้การตัดสินใจมาก
5.2 การควบคุมการเคลื่อนไหวที่มีจุดประสงค์ (Goal-Directed Motor Control)
- การเคลื่อนไหวที่ต้องการการตัดสินใจ (Purposeful Movements): เช่น การหยิบจับวัตถุหรือการทำงานที่ต้องใช้ทักษะสูง
Ref
Bastian, A. J. (2006). Learning to predict the future: The cerebellum adapts and learns movement. Current Opinion in Neurobiology, 16(6), 645-649. https://doi.org/10.1016/j.conb.2006.11.012
Wade, D. T., & Hewer, R. L. (2000). Motor Recovery after Stroke: A Review. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 69(5), 564-572. https://doi.org/10.1136/jnnp.69.5.564
National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS). (2023). Motor Control Disorders. Retrieved from https://www.ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Motor-Control-Disorders-Information-Page
American Physical Therapy Association (APTA). (2023). Motor Control and Learning. Retrieved from https://www.apta.org/patient-care/interventions/motor-control-and-learning