Visual Feedback

ปฏิเสธไม่ได้เลยครับว่า เป้าหมายในการฟื้นฟูของผู้ป่วยหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยส่วนใหญ่ มักจะมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้กลับมาเดินได้และใช้ชีวิตได้อย่างใกล้เคียงปกติมากที่สุดอีกครั้ง ซึ่งการทำกายภาพบำบัดก็เป็นวิธีหลักในการออกกำลังกายเพื่อการฟื้นฟูผู้ป่วย ซึ่งการกายภาพบำบัดก็จะมี เทคนิค ในการฝึกผู้ป่วยแตกต่างกันไปตามปัญหาของผู้ป่วย เช่นการฝึกลุกขึ้นยืน ฝึกเดินหรือการฝึกมือเป็นต้น วันนี้เราจะพามาทำความรู้จักอีกหนึ่งเทคนิคในการฟื้นฟูที่เรียกว่า Visual feedback เราจะมาเรียนรู้ไปพร้อมกันครับว่าเทคนิคนี้สามารถฝึกอย่างไรได้บ้างและกระตุ้นผู้ป่วยได้อย่างไรบ้าง มารับชมไปพร้อมกันครับ

Visual Feedback คืออะไร Visual Feedback คือการป้อนข้อมูลกลับผ่านทางสายตาเพื่อให้ผู้ป่วยได้เห็นการเคลื่อนไหวของตนเองผ่านสายตาเช่นตำแหน่งของการลงน้ำหนัก การนั่ง การยืน การเดินถูกหรือไม่รวมไปถึงการฝึกแขน เช่น ออกแรงถูกต้องหรือไม่ ออกแรงได้เท่าไหน มีการเคลื่อนไหวทดแทนหรือไม่ หรือกระตุ้นให้ผู้ป่วยที่มีภาวะละเลยข้างที่มีอาการอ่อนแรง(Neglect syndrome) สนใจข้างที่มีอาการอ่อนแรงด้วย Visual feedback โดยผู้ป่วยที่มีภาวะ Neglect syndrome จะมีอาการดังนี้ เช่น ถ้าหากถ้าป่วยมีอาการอ่อนแรงแขนขาทางข้างซ้าย

1.มักหันหน้ามาด้านขวา

2.ไม่รับรู้ว่าร่างกายด้านซ้ายอ่อนแรง (anosognosia)

3.ไม่สนใจวัตถุที่อยู่ด้านซ้าย

4.การนั่งและยืนทรงตัวไม่ดีมักเอนล้มทางด้านซ้าย

5.ตักอาหารในจานรับประทานเฉพาะด้านขวาของจาน

6.ไม่สามารถถอดใส่แขนเสื้อหรือขากางเกงด้านซ้ายได้

7.โกนหนวดหรือแต่งหน้าเฉพาะด้านขวา

8.มักเดินชนสิ่งของที่อยู่ด้านซ้าย

ซึ่งสามารถลองทดสอบได้ง่ายๆเช่น ให้ผู้ป่วยวาดรูป นาฬิกา หรือดอกไม้ หากผู้ป่วยมีภาวะ Neglect syndrome ผู้ป่วยจะวาดรูปออกมาได้แค่ทางด้านขวาครึ่งเดียว

ซึ่งเทคนิคการกระตุ้นผู้ป่วยด้วย Visual feedback สามารถทำได้อย่างง่ายโดยการใช้กระจกเป็นเครื่องมือในการ Feed back เพื่อให้ผู้ป่วยได้เห็นตนเองขณะฝึก โดยขณะการฝึกเราจะดูตำแหน่งของร่างกายการลงน้ำหนัก การนั่ง การยืน การเดิน ว่าขณะยืนตรงลงน้ำหนักถูกต้องหรือไม่ ตัวเอียงไปทางด้านใดด้านหนึ่งหรือไม่ รวมไปถึงการฝึกแขน เช่น ออกแรงถูกต้องหรือไม่ ออกแรงได้เท่าไหน มีการเคลื่อนไหวทดแทนหรือไม่โดยมองตนเองขณะฝึกในกระจกเพื่อให้มองเห็นตนเองขณะฝึก เป็นการให้ Visual feedback แก่ตนเอง

1.การฝึกนั่งลงน้ำหนัก โดยใช้ Visual feedback โดยใช้กระจก

2.การฝึกยืนลงน้ำหนัก โดยใช้ Visual feedback โดยใช้กระจก

นอกจากการฝึก visual feed back โดยใช้กระจกแล้วเรายังสามารถนำเทคโนโลยีต่างๆเข้ามาฝึกร่วมกันได้ด้วยเช่น การออกแบบเกม อุปกรณ์ต่างๆเพื่อเป็นตัวป้อน Visual feed back เพื่อใช้ในการฝึกการงทรงตัว การลงน้ำหนักและการฝึกแขน โดยอุปกรณ์ และ เกมเหล่านี้จะมีระบบการช่วย Support การออกแรงและsafety เพื่อระมัดระวังความปลอดภัยของผู้ป่วยและมี Targat ให้เราสามารถมองตามจุดหรือได้รับข้อมูลจากการมองเห็นได้ เช่น

1.การฝึกการลงน้ำหนัก การทรงตัวด้วยเกมฝึก Balance โดนเกมนี้จะให้ผู้ป่วยฝึกการยืนทรงตัวโดยถ่ายน้ำหนักซ้าย-ขวา, หน้า-หลัง ในขณะยืนบน balance board และดึงตัวกลับสู่จุดศูนย์กลางเพื่อลงน้ำหนักขาทั้งสองข้างให้เท่ากัน

2.หุ่นยนต์ฝึกแขน EnMotion 3D เมื่อเกิดการเคลื่อนไหวที่ส่วนแขนของหุ่นยนต์ เซนเซอร์จะรับสัญญาณเพื่อแสดงผลการออกแรงที่จอ monitor จากนั้นหุ่นยนต์จะทำงานเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเกิดการเคลื่อนไหวต่อเนื่องตามการเคลื่อนไหวที่กำหนด หากผู้ป่วยออกแรงผิดมัดกล้ามเนื้อหุ่นยนต์จะแสดงผลผ่านหน้าจอ และออกแรงดึงกลับอย่างนุ่มนวลเพื่อเป็นสัญญาณเตือน และหากผู้ป่วยไม่ออกแรงช่วย หน้าจอจะแสดงผลให้เห็นในทันที

การฝึกคนไข้โดยใช้ Visual feedback สามารถฟื้นฟูให้คนไข้ดีขึ้นได้ โดยคนไข้สามารถมองเห็นภาพรวมขณะฝึกไปพร้อมกับเราได้และสามารถมองเห็นเป้าหมายการฝึกได้ โดยที่คนไข้สามารถได้รับข้อมูล feedback ที่เห็นได้ด้วยตนเองอย่างชัดเจนทำให้คนไข้สามารถคิดตามอย่างเป็นขั้นตอนได้มากขึ้นนอกจากนีเราจึงต้องหมั่นฝึกออกกำลังกาย ฝึกการยืน การเดิน รวมถึงการฝึกการทำกรรมต่างๆอย่างเหมาะสมอละสอดคล้องกับปัญหาของผู้ป่วยจะส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้รวดเร็วมากขึ้น

อ้างอิง

1.พรรธิภา มูลดี, สาวิตรี วันเพ็ญ, อลงกต เอมะสิทธิ์. การศึกษานำร่องผลของความถี่ในการให้ข้อมูลป้อนกลับต่อการลงนํ้าหนักในขณะยืน ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. วารสาร เทคนิคการแพทย์และกายภาพบำบัด.

ปีที่ 22 ฉบับที่ 3 . ( 19 กันยายน 2553 )

2.นพพล ประโมทยกุล. ผลของการฝึกการทรงตัวด้วยการป้อนข้อมูลกลับผ่านทางสายตาโดยใช้โทรศัพท์มือถือแบบสมาร์ตโฟนที่มีผลต่อความสามารถในการยืนทรงตัวของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. ปีที่ 39 ฉบับที่ 1 (2017): มกราคม-เมษายน 2560

3.วสุวัฒน์ กิติสมประยูรกุล. การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่ละเลยด้านที่เป็นอัมพาต. เวชศาสตร์ฟื้นฟูสาร 2545; 12(1): 1-7

4. Yocheved Laufer. Does a Wii-based exercise program enhance balance control of independently functioning older adults? A systematic review.9:1803–1813. ( 2014 Oct 23 )

5. REBRAIN ทีมนักกายภาพบำบัดเฉพาะทาง .EnMotion3D