แบบประเมิน ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (Barthel index)
โรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่จะพบในคนอายุมาก เนื่องจากหลอดเลือดเสื่อมตามวัย หรืออาจเกิดจากปัจจัยเสี่ยงจากโรคประจำตัว แต่ปัจจุบันคนทุกเพศทุกวัยก็สามารถเป็นได้เช่นกัน ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือดแต่กำเนิด อุบัติเหตุ เป็นต้น ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่พ้นภาวะวิกฤตมักมีความพิการหลงเหลืออยู่ และส่งผลกระทบต่อร่างกาย จิตใจ เศรษฐกิจและสังคม อย่างไรก็ตาม ความพิการดังกล่าวสามารถฟื้นฟูให้กลับมาเป็นปกติและช่วยเหลือตัวเองได้ วันนี้เราจะมาทำความรู้จักเกี่ยวกับการประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โดยพบว่า โรคหลอดเลือดสมองเป็นกลุ่มอาการที่สมองถูกทำลายและสูญเสียการทำหน้าที่ พบได้บ่อยในผู้สูงอายุและมีแนวโน้มทวีความรุนแรงมากขึ้น ผลกระทบต่อร่างกาย 6 มิติ คือ ระบบกล้ามเนื้อ การรับความรู้สึก การมองเห็น ภาษา ความจำ และอารมณ์ การประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันโดยการใช้แบบประเมิน Barthel Index เพื่อใช้ในวางแผนการฟื้นฟูสมรรถภาพ
Barthel index เป็นแบบประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน มีข้อคำถามทั้งหมด 10 ข้อ ประกอบด้วย 10 กิจกรรม ได้แก่ การรับประทานอาหาร การล้างหน้า แปรงฟัน หวีผม การขึ้น-ลงเตียงหรือลุกนั่งจากที่นอน การใช้ห้องน้ำ/ห้องสุขา การอาบน้ำ การเคลื่อนที่ภายในบ้าน การเดินขึ้นลงบันได การสวมใส่เสื้อผ้า การควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะ และการควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ เป็นต้น แบบประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวัน (Barthel index) ถูกใช้กันอย่างแพร่หลายทั้งในประเทศและต่างประเทศ เนื่องจากสามารถสื่อสารและใช้งานได้ง่าย ทั้งระหว่างผู้ป่วยและผู้ให้บริการ นอกจากนี้ยังสามารถทำการประเมิน เพื่อให้ได้คะแนนอย่างถูกต้องและรวดเร็ว โดยพบว่า แบบประเมินดังกล่าวมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงและมีความน่าเชื่อถือสูงเนื่องจากมีการทดสอบระหว่างผู้ประเมิน (High inter-rater reliability) ทั้งนี้แบบประเมินฉบับภาษาไทยมีความน่าเชื่อถือระหว่างผู้ประเมินอยู่ในระดับสูง ผู้ประเมินต้องประเมินตามความสามารถของผู้ป่วยตามความเป็นจริงที่แสดงถึงการใช้ชีวิตอิสระตามลำพังได้ โดยการให้คะแนนตามระดับความสามารถในแต่ละกิจกรรม มีคะแนนอยู่ระหว่าง 0-100 คะแนน โดยมีเกณฑ์ ดังนี้
คะแนน 0-20 หมายถึง ไม่สามารถปฏิบัติกิจวัตรได้เอง
คะแนน 25-45 หมายถึง สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้น้อย
คะแนน 50-70 หมายถึง สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ปานกลาง
คะแนน 75-79 หมายถึง สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้เกือบหมด
คะแนน 100 หมายถึง สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้เอง
ดังนั้น เราจะประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน (Bathel index) เพื่อเป็นแนวทางในการวางแผนการฟื้นฟูสมรรถภาพ ดูแลผู้ป่วยตรงตามปัญหาในชีวิตประจำวัน การดูแลฟื้นฟูทำกายภาพ และเตรียมความพร้อมก่อนกลับบ้าน ตลอดจนการติดตามอาการผู้ป่วยเมื่อกลับไปอยู่บ้าน เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ผู้ป่วย ลดอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนและการกลับเป็นซ้ำ และเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถดูแลตัวเองได้อย่างถูกต้อง
Figure 1 แบบประเมิน Barthel index
อ้างอิง
- สาวิตรี สิงหาด และคณะ. “สมรรถภาพสมอง และความสามารถในการทำหน้าที่ของผู้สูงอายุในโรงเรียนผู้สูงอายุ”คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2564
รัตนพร สายตรี และคณะ. “ความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง”. วารสา
Assessment of the ability to perform daily activities (Barthel index)
Cerebrovascular disease is mostly found in the elderly due to age-related blood vessel degeneration or risk factors from underlying diseases. However, people of all ages can have it today, which may be caused by congenital blood vessel abnormalities, accidents, etc. Stroke patients who have passed the critical stage often have disabilities that affect their bodies, minds, economies, and societies. However, such disabilities can be restored to normal and they can help themselves. Today, we will learn about the assessment of the ability to perform daily activities in stroke patients. It was found that stroke is a group of symptoms in which the brain is damaged and loses function. It is common in the elderly and tends to become more severe. It affects 6 dimensions of the body: muscle system, sensation, vision, language, memory, and emotions. Assessment of the ability to perform daily activities using the Barthel Index assessment is used to plan rehabilitation.
The Barthel index is an assessment of the ability to perform basic daily activities. There are 10 questions in total, consisting of 10 activities: eating, washing face, brushing teeth, combing hair, getting in and out of bed or sitting up from bed, using the bathroom/toilet, bathing, moving around the house, walking up and down the stairs, putting on clothes, and controlling urination. And control of defecation, etc. The Barthel index is widely used both domestically and internationally because it is easy to communicate and use between patients and service providers. In addition, the assessment can be done to obtain accurate and rapid scores. It was found that the assessment is sensitive to change and has high inter-rater reliability because it is tested between assessors (High inter-rater reliability). The Thai version of the assessment has a high level of inter-rater reliability. The assessor must assess the patient’s actual ability, which shows that they can live independently by themselves, by giving scores according to the ability level in each activity. The score is between 0-100 points, with the following criteria:
A score of 0-20 means that you cannot perform your daily activities by yourself.
A score of 25-45 means that you can perform your daily activities to a small extent.
A score of 50-70 means that you can perform your daily activities to a moderate extent.
A score of 75-79 means that you can perform almost all of your daily activities.
A score of 100 means that you can perform your daily activities by yourself.
Therefore, we will assess the ability to perform basic daily activities (Bathel index) as a guideline for planning rehabilitation, taking care of patients according to their daily problems, providing physical therapy and preparing them before they go home, as well as monitoring their symptoms when they go home to improve their quality of life, reduce the rate of complications and recurrence, and enable patients to take care of themselves properly.
